Afstuderen bij Heembouw. Het BIM-proces

Begin februari zijn twee afstudeerders van start gegaan binnen de klantgroep kantoren om het BIM-proces binnen Heembouw verder te optimaliseren. Ook binnen het HBO-Bouwkunde onderwijs op de hogescholen neemt BIM een steeds belangrijkere rol in.

Nu hebben we binnen Heembouw elk jaar wel één of meerdere afstudeerders en dan is BIM natuurlijk een prachtige uitdaging. De beide afstudeerders Jacco Hopman (Hogeschool Rotterdam) en Oliver Zeelenberg (Haagse Hogeschool) hebben voor BIM gekozen en gaan Heembouw helpen het BIM proces verder uit te werken.

Heembouw ziet BIM niet als doel op zich maar als de ultieme tool om binnen onze LEAN organisatie het complete bouwproces (van eerste schetsontwerp tot meerjarige onderhoudscontracten) nog verder te optimaliseren en te digitaliseren. Nadat Habeon Architecten ca. 5 jaar geleden de overstap heeft gemaakt naar 3D modelleren vanaf het eerste ontwerp voert Heembouw nu sinds 2,5 jaar alle turnkey werken uit in BIM.

Hiervoor zetten we de nodige tools in zoals een BIM Kick-off, BIM protocol en gezamenlijke ontwerpdagen. Verder zijn Revit en Solibri de softwarepakketten om de modellen uit te werken en te clashen.

Een prima basis en met de ervaring van de afgelopen periode op zak willen we de volgende stap zetten in ons BIM-proces.

BIM-proces

Jacco en Oliver houden zich bezig met twee aparte vraagstukken in het BIM-proces:

1. Hoe is het BIM-model aan het programma van eisen te toetsen? – (Dit is de studie van Oliver)
2. Hoe kan BIM in de realisatiefase toegepast worden? – (Dit is de studie van Jacco)

In de onderstaande afbeelding is een versimpelde weergave van het BIM-proces binnen Heembouw te zien met daarin aangegeven waar de twee afstudeeronderzoeken zich bevinden in dit proces.

In deze afbeelding is duidelijk te zien dat niet in alle fases object specifiek wordt gewerkt. In de initiatief-fase wordt het programma van eisen (PVE) opgesteld, die de huisvestingsbehoefte van de opdrachtgever bevat. Dit programma van eisen wordt vervolgens in de ontwerpfase vertaald naar een model. Hierbij wordt continu de vraag gesteld of het ontwerp (het model) voldoet aan het PVE (de huisvestingsbehoefte).

In de realisatiefase zien we dat de modellen die we voor de uitvoering hebben gerealiseerd, naar een 2D tekening worden geëxporteerd en dat deze 2D tekening op de bouw wordt  gebruikt om van te bouwen. De uitdaging hierbij is: “Hoe kunnen we de informatie die we met alle partijen in het model gestopt hebben, gebruiken op de bouwplaats, zonder 2D tekeningen te maken?”

Toetsing programma van eisen

Het eerste vraagstuk is hoe het BIM-model getoetst kan worden aan het programma van eisen. Doordat het ontwerp niet meer in aparte tekeningen is vastgelegd, maar in een centraal informatie-model is het nu mogelijk om verschillende zaken te toetsen. Oliver heeft zich eerst bezig gehouden met het theoretisch kader voor wat betreft het PVE en het BIM-model. Wat is een PVE/BIM-model? Hoe is het opgebouwd? Hoe ontwikkelt deze zich door de fases heen? Enzovoort. Verder zijn er interviews gehouden onder de collega’s bij Heembouw en Habeon Architecten, waaruit blijkt dat vooral de ruimtebehoefte uit het PVE een belangrijk aspect is voor het ontwerpproces. Hier ligt in het vervolg van het onderzoek dan ook de focus op. De volgende stap in het onderzoek is om de relatie tussen de ruimtelijke eisen en het model inzichtelijk te maken en hier vervolgens validatie-tools voor op te zetten. De uitkomst van het onderzoek zal als onderlegger voor de indeling van Solibri model checker worden gebruikt.

BIM in de uitvoering

Het tweede vraagstuk is hoe BIM geïmplementeerd kan worden in de uitvoeringsfase. Hierbij wordt de informatiebehoefte op de bouwplaats onderzocht en hoe het BIM-model als nieuwe informatiedrager kan functioneren. In de analysefase is Jacco in gesprek gegaan op de bouwplaats om te bekijken in welke mate BIM op dit moment gebruikt wordt in de uitvoering. Uit de interviews komt naar voren dat op dit moment BIM in de uitvoering nog lang niet op alle projecten wordt toegepast. Hiervoor is een aantal praktische redenen, zowel op het gebied van hardware en software als procesmatig. Bijvoorbeeld een uitvoerder die nog niet over de juiste kennis beschikt om met het BIM-model te kunnen werken. Daarnaast heeft Jacco het werkproces geobserveerd om te onderzoeken bij welke vraagstukken het BIM-model gebruikt kan worden. Hieruit is gebleken dat BIM op de bouwplaats nog veel mogelijkheden heeft.

Model belangrijker dan tekeningen

De volgende stap is te onderzoeken hoe de informatie in de keet uit het model gehaald kan worden en toegepast kan worden op de bouwplaats. Het hoofddoel is om ervoor te zorgen dat de uitvoerder eerder naar het model grijpt dan naar de tekeningen.