De Zeeuws-Vlaamse blik op samenwerking

Op 28 vindt de Toeristische Ontmoetingsdag 2013 plaats. Hierbij staat samenwerken centraal. Wat zijn de voorwaarden voor een goede samenwerking?

Vanuit het gedachtegoed LAND IN ZEE! wil Zeeland haar bezoekers het gevoel geven dat ze “Zeeën van tijd en ruimte voor zichzelf” hebben. Dit gevoel kunnen bezoekers alleen maar krijgen als we dat met z’n allen gezamenlijk ontwikkelen en uitdragen. Samenwerken en het creëren van verbindingen is dan ook noodzakelijk om dit voor elkaar te krijgen. Dit thema staat centraal tijdens de Toeristische Ontmoetingsdag 2013 die Kenniscentrum Kusttoerisme op 28 november plaats organiseert. In aanloop op deze Ontmoetingsdag organiseerde Kenniscentrum Kusttoerisme op 29 oktober een regiodiner in Terneuzen.

200 jaar Zeeuws-Vlaanderen is een prachtige gelegenheid om de kracht van Zeeuws-Vlaanderen uit te dragen en tegelijkertijd de banden met de provincie Zeeland en met Vlaanderen te versterken. Hoe kan toerisme en recreatie in Zeeuws-Vlaanderen bijdragen aan nieuwe samenwerkingen en verbindingen op zowel sociaal als economisch vlak?

Regiodiner 29 oktober

De bijeenkomst werd ingeleid door Eddy de Seranno, Samenwerkingskunde.nl. Hij had een reeks van voorbeelden van benutte én gemiste kansen voor samenwerking: binnen de regio, over grenzen, binnen een sector, tussen sectoren. Bovendien noemde hij een groot aantal verschillende vormen van verbinden, passend bij de doelstelling van de samenwerking. Essentieel voor elke vorm van samenwerking is vertrouwen tussen de partners. Bovendien is het van groot belang om haalbare acties te kiezen, om het vertrouwen in de verbinding te versterken en te voorkomen dat de samenwerking als irrelevant en contra-productief wordt ervaren. Ten slotte is het belangrijk dat partners dezelfde taal spreken. Dat lijkt soms het geval, bijvoorbeeld bij samenwerking tussen partners uit Nederland en Vlaanderen, maar in de praktijk is zelfs hier sprake van een taalbarrière.

Na deze enthousiasmerende inleiding werd aan tafel verder gediscussieerd over bestaande voorbeelden van samenwerking (zowel positief als negatief) en de inspiratie voor nieuwe vormen van samenwerking en de mogelijke uitkomsten hiervan.

Aan tafel volgt een hele reeks voorbeelden van samenwerking binnen Zeeuws-Vlaanderen en tussen Zeeuws-Vlaanderen en Vlaanderen. De toeristenpas Zeeuws-Vlaanderen heeft bijvoorbeeld als doel om gasten van verblijfsaccommodaties zoveel mogelijk de regio te laten beleven door gratis openbaar busvervoer en kortingen bij tientallen attracties. Routenetwerken zijn grensoverschrijdend aangelegd zodat fietsers, wandelaars beide zijden van de grens kunnen beleven. Op een heel ander vlak wordt ook samengewerkt: eind 2013 opent taalcentrum ‘Van Dale’ haar deuren in het Belfort in Sluis, o.a. een ‘broedplaats voor schrijvers uit Nederland en Vlaanderen’. En het dorp Groede heeft een metamorfose van stil dorp tot levendige kern ondergaan door de actieve deelname van inwoners om een duurzame samenleving te creëren.

Mislukte kansen

Al deze mooie voorbeelden inspireren, maar er zijn helaas ook veel voorbeelden van gemiste kansen of mislukte samenwerkingsverbanden. We kunnen leren van deze mislukkingen: wat zijn nu eigenlijk de succes- en faalfactoren van samenwerken en verbinden?

Succes hangt altijd van personen af, wie trekt het initiatief? Lukt het om anderen te enthousiasmeren? En levert het wat op? Vaak drijven samenwerkingsverbanden op enkele actieve individuen en is er sprake van een grote groep passieve partners. Het is van groot belang dat alle betrokkenen bereid zijn te investeren in de samenwerking, hetzij door inzet van tijd en creativiteit, hetzij door een financiële bijdrage. Op het moment dat deze investeringen onevenredig verdeeld zijn, bedreigt dit het voortbestaan van een samenwerkingsverband.

Samenwerken binnen een branche ligt vaak voor de hand, maar levert vaak niet veel op qua omzetstijging. Men vist immers uit dezelfde vijver, een samenwerkingsverband tussen verschillende campings is een voorbeeld. Het is gezellig en je leert van elkaar maar een branche-overschrijdende samenwerking zou wel eens veel zinvoller kunnen zijn. Maar die partijen weten elkaar minder gemakkelijk te vinden: de doelstellingen lijken dan niet altijd hetzelfde. In een lokale ondernemersvereniging vormen deelsectoren vaak clubjes binnen de vereniging en dat draagt niet bij aan het hogere, gezamenlijke doel.

Hun gezamenlijke doel is en blijft leefbaarheid en economische groei voor het betreffende dorp. Hierbij kan de overheid een belangrijke rol spelen: door het creëren van saamhorigheid. De overheid moet een betrouwbare partner zijn van de ondernemers en zorgen voor erkenning en structuur. Met name in kleine gemeenten is de overheid nauw verbonden met de gemeenschap: iedereen kent elkaar goed. Dit maakt het samenwerken enerzijds veel gemakkelijker, anderzijds minder transparant door mogelijke verstrengeling van belangen.

Voorwaarden goede samenwerking

Al met al wordt het succes van samenwerken en verbinden gemaakt door de volgende voorwaarden:

Er moet een reden zijn voor de samenwerking: een gezamenlijk probleem, een gezamenlijk doel of een gezamenlijke vijand; Er moeten reële doelstellingen en haalbare acties worden geformuleerd. Samenwerking moet een zinvolle meerwaarde creëren. Het is immers een middel, geen doel op zich! Iedere partner moet uit eigen motivatie bewust kiezen voor samenwerking: waarom is dit voor mij zinvol? Iedere partner moet investeren in de samenwerking, in tijd, creativiteit en/of geld; Vertrouwen en transparantie is cruciaal.

Al met al leverde dit regiodiner volop stof tot nadenken in de aanloop naar de Toeristische Ontmoetingsdag. Daar wordt de kunst van het samenwerken nog veel uitgebreider belicht!