Nauwere samenwerking kleine scholen nodig

De Onderwijsraad adviseert het aantal kleine scholen terug te brengen vanwege de demografische ontwikkelingen en dalende leerlingaantallen.

Scholen met minder dan 100 leerlingen zouden moeten worden opgeheven, gekoppeld aan een pakket andere maatregelen.

In april 2013 geeft Staatssecretaris Sander Dekker (OCW) een eerste reactie in de Tweede Kamer op het advies van de Onderwijsraad en beleidsonderzoek van het ministerie van OCW. In het najaar zal hij structureel reageren.

De Onderwijsraad adviseert het aantal kleine scholen terug te brengen vanwege de demografische ontwikkelingen. Dit leidde direct tot veel media aandacht en commotie in het veld. De Onderwijsraad stelt een minimum opheffingsnorm voor van 100 leerlingen, in 2019 in te voeren samen met vervanging van de kleinescholentoeslag door een toeslag in dunbevolkte gebieden. De besparing die dit oplevert wordt in de kwaliteit van het basisonderwijs geïnvesteerd.

De Onderwijsraad pleit ook voor nauwere samenwerking tussen (kleine) scholen. Bijvoorbeeld door een Regionaal aanpassingsplan (RAP), waarin de scholen participeren. Pluriformiteit van onderwijs, kwaliteit van onderwijs, kleine scholen en kleine dorpskernen, de school als sociale leerschool zijn thema’s die daarbij veel aandacht zullen krijgen.

Bundelen van scholen

Het advies over een nieuwe opheffingsnorm betekent bij invoering dat de overheid steviger gaat sturen op verandering: op het bundelen van groepen, leerlingen, leerkrachten, besturen en scholen. Dit versterkt een al bestaande trend. Het demografische verschijnsel krimp is immers niet van vandaag. Krimp is zelfs een van de belangrijkste oorzaken van banenverlies in het onderwijs, zo becijferde de Algemene Onderwijsbond voor de afgelopen maanden.

Huisvesting kleine scholen

Het Regionaal aanpassingsplan (RAP) in het advies van de Onderwijsraad overstijgt de grenzen van een gemeente. De grotere schoolbesturen werken al met een regionale scope. Bij de kleine scholen zijn nog veel ‘eenpitters’, schoolbesturen voor één school. De verwachting is dat veel van deze schoolbesturen, onder druk van de verwachte wijziging in de opheffingsnorm, alsnog samenwerking zullen opzoeken. In dit proces zullen keuzes volgen voor wat betreft de huisvesting van de kleine scholen. Een belangrijke vraag daarbij is hoe de huisvesting georganiseerd gaat worden en hoe de wensen betaalbaar worden gemaakt.

Advies Van Aarle De Laat

Van Aarle De Laat vraagt zich af of een RAP de beste oplossingen gaat geven. Verbinden en clusteren is goed, maar moet dat worden vastgelegd in een RAP? Dat lijkt ‘oud denken’. Van Aarle De Laat gelooft in de kracht van verbinding en creativiteit van onderaf en minder in een top-down benadering. Geef ruimte voor lokale initiatieven, die ontstaan vanuit lokale belangen. Daarmee begint het. Als die initiatieven vorm hebben gekregen, is het vertalen daarvan in een RAP wellicht een formaliteit. Ook in dunbevolkte gebieden is het mogelijk dat de onderwijsorganisatie en de huisvesting zo worden veranderd, dat de kwaliteit van het onderwijsaanbod optimaal wordt geborgd.