De markt voor bedrijventerreinen

De diverse sprekers schudden de wereld van bedrijventerreinprofessionals flink op.

Stop met herstructurering of leg beter uit

Door promovendi Huub Ploegmakers en Jasper Beekmans is aan de Radboud Universiteit Nijmegen onderzoek gedaan naar de effectiviteit van herstructurering en de oorzaken van veroudering van bedrijventerreinen. Opvallend is dat de onderzochte gegevens uit de periode 1997-2008 over onder andere de groei van bedrijven, werkgelegenheid en vastgoedwaarden geen significante verschillen laten zien tussen geherstructureerde terreinen en vergelijkbare terreinen waar (nog) geen ingrepen hebben plaatsgevonden.

Uit het onderzoek volgt dat herstructurering een stimulans is voor bedrijven om ook te gaan investeren, maar geen impuls geeft aan de lokale economie. Dat leidt tot de conclusie dat het effect van herstructurering van bedrijventerreinen gering is. Dit omdat er in het verleden is gekozen voor een ruimtelijke in plaats van een economische insteek. Ploegmakers adviseert daarom een ondernemersgerichte benadering door investeringen te concentreren op terreinen met economische veroudering en alternatieve financieringsarrangementen (zoals revolving funds). Ook adviseert hij om de ambitie achter de herstructurering te herzien “voor wie doe je het en wat wil je er mee bereiken”. Het onderzoek van Beekmans ondersteunt deze conclusies en hij adviseert daarnaast om voor nieuwe terreinen scherpe keuzes te maken qua profilering, het bieden van voldoende milieuruimte en goede bereikbaarheid.

Treed in contact met ondernemers

Peter van Geffen van Stec Groep signaleert  dat de logistiek een groeimarkt is, maar dat er in de huidige bedrijventerreinenmarkt een ‘wildgroei’ aan logistieke locaties dreigt te ontstaan. Gemeenten beconcurreren elkaar nog altijd. In de ruimtelijke overleggen van de provincies met de gemeenten dient volgens hem doorgepakt te worden om de overprogrammering in een regionale context aan te pakken. Hoewel de regelgeving omtrent de ladder voor duurzame verstedelijking op sommige punten niet goed werkt, kan de ladder volgens Van Geffen wel degelijk een belangrijke rol spelen om leegstand en overprogrammering terug te dringen.

Angela van Aerle-Vogelsangs van BOM Bedrijfslocaties laat met de pilot ‘Vraaggericht ontwikkelen’ in Helmond zien dat een andere aanpak tot succes leidt. In de pilot staat de co-creatie tussen bedrijfsleven en overheid centraal. In Helmond is door overheden, de bedrijventerreinvereniging, BZW en de BOM een proeftuin ingericht waarin op basis van gelijkwaardigheid en gedeelde maatschappelijke verantwoordelijkheid kansen worden verzilverd. Door daadwerkelijk met ondernemers in gesprek te gaan, en de vraag achter de vraag te stellen, komt men in Helmond sámen tot echte oplossingen. Zo zijn in zeven gestagneerde cases van ondernemers oplossingen gevonden, en is deze aanpak de aanjager geworden voor de herstructurering van de deelgebieden Induma Oost en Induma West.

Vergroot gemeentelijk belastinggebied

Hoogleraar Vastgoed- en Locatieontwikkeling Erwin van der Krabben van de Radboud Universiteit Nijmegen sluit de presentaties af met zijn bespiegelingen op de dag: veroudering komt het vaakst voor op bedrijventerreinen zonder duidelijk profiel en de aanpak was tot nu toe vooral gericht op marktstimulering door subsidies. Nederland is weliswaar koploper met onderzoek naar bedrijventerreinen, maar er is nog altijd weinig inzicht in de huisvestingseisen van ondernemers.

Net als Van Geffen is volgens Van der Krabben regionale programmering de sleutel om overaanbod succesvol terug te dringen. Hij denkt dat de concurrentiestrijd tussen gemeenten afneemt als het belastinggebied van gemeenten vergroot wordt en gemeenten minder afhankelijk worden van inkomsten uit het grondbedrijf. Van der Krabben pleit tot slot voor een verplichte herstructurerings­bijdrage bij uitgifte van nieuwe bedrijventerreinen, aandacht voor het sociaal-economisch belang van bedrijventerreinen en een regionale marktbenadering door de aanleg van nieuwe bedrijventerreinen te verbinden met herstructurering van bedrijventerreinen onder regie van de regionale ontwikkelingsmaatschappijen. Ook pleit hij voor een andere aanpak van ‘economische stadsvernieuwing’ door marktconform te financieren en te participeren via een nationaal investeringsfonds.

Nieuwe taskforce

Dagvoorzitter Cees-Jan Pen vat de dag samen met een oproep aan het Rijk om – in navolging van de Taskforce (Her)structurering Bedrijventerreinen – een Taskforce II op te richten. Noordanus geeft onder andere aan dat er in zijn optiek voor de regionale ontwikkelingsmaatschappijen een belangrijke taak is weggelegd om de aanpak van bedrijventerreinen structureel te organiseren. Een goed voorbeeld daarvan is de werkwijze van BOM Bedrijfslocaties.

Het onderwerp van deze bijeenkomst krijgt een vervolg tijdens het Nationaal BT Congres op 14 oktober 2015.