EU-voorstel sleutel naar oplossing ISDS-discussie

MKB-Nederland en VNO-NCW zijn van mening dat de voorstellen van Europees Commissaris Malmström tot aanpassing van de investeringsbescherming-clausule in TTIP een belangrijke stap in de juiste richting vormen.

Voor Europa en voor de Nederlandse economie en werkgelegenheid is het van belang om buitenlandse investeerders aan te trekken en te kunnen investeren – een duidelijk stelsel van investeringsbescherming draagt daar zeker aan bij. Een ook voor het MKB toegankelijk en transparant stelsel van investeringsbescherming is van belang voor bedrijven, overheden en maatschappelijke organisaties.

Klassieke arbitrage

Investeringsbescherming in veel huidige internationale verdragen maakt klassieke arbitrage mogelijk: beide partijen (bedrijf en overheid) dragen bij een geschil een arbiter aan en die beiden selecteren een onafhankelijke voorzitter. Zaken voltrokken zich vaak buiten het gezichtsveld van de publieke opinie. Deze vorm van arbitrage gaf echter aanleiding tot veel maatschappelijke kritiek, zoals de zorg of het recht om regelgeving op te stellen door overheden hiermee niet uitgehold wordt en de verhouding tussen deze vorm van arbitrage en de positie van nationale rechtbanken.

Met de gisteren gepresenteerde voorstellen lijkt een betere balans tussen de verschillende afwegingen haalbaar. Zo moet het recht van overheden om regelend op te treden nu expliciet vastgelegd worden in het verdrag zelf. Over de arbiters stelde de Commissie voor een lijst van tevoren overeengekomen arbiters te gaan hanteren en duidelijke kwalificaties aan de arbiters te stellen, onder andere inzake de onafhankelijkheid. Wat betreft de relatie tussen arbitrage en de nationale rechtsgang schetst de Commissaris twee opties: of investeerders meteen verplicht laten kiezen tussen een nationale rechtsgang of arbitrage (‘fork-in-the-road’) of verplichten dat men de nationale rechtsgang verlaat op het moment dat men de ISDS-weg bewandelt (‘no u-turn’).

Aanscherping

Op enkele vlakken verdienen de voorstellen nog wel verdere aanscherping. Zo is onduidelijk welk ‘direct en bestaand’ belang derde partijen dienen te hebben om te mogen interveniëren in een zaak, zoals de Commissie nu voor stelt. Dit vraagt een heldere afbakening. Ook de exacte vormgeving van de beroepsmogelijkheden en de relatie van de arbitrage tot het nationale recht zou verder uitgediept moeten worden.