Nederlandse bedrijven innoveren minder

Dat blijkt uit onderzoek van het onderzoeksinstituut INSCOPE. De regio's Achterhoek/Twente scoren wel bovengemiddeld op hoeveelheid product- en dienstinnovaties.

Het onderzoeksinstituut INSCOPE -  Research for Innovation van de Erasmus Universiteit Rotterdam voert jaarlijks de Erasmus Concurrentie en Innovatie Monitor uit. Het onderzoek staat onder leiding van Prof.dr. Henk W. Volberda van Rotterdam School of Management, Erasmus University (RSM). Volgens professor Volberda blijkt uit het onderzoeksrapport dat Nederlandse bedrijven dit jaar beduidend minder innoveren. De voornaamste bevindingen zijn:

Innovatievermogen van Nederlandse bedrijven is substantieel gedaald

De hoeveelheid totaal nieuwe producten en diensten ('radicale innovatie') die Nederlandse bedrijven hebben geïntroduceerd is met 6% gedaald tussen 2013 en 2014. De hoeveelheid verbeterde producten en diensten ('incrementele innovatie') is met 4% gedaald en staat op het laagste peil sinds het begin van de meting van de Erasmus Concurrentie en Innovatie Monitor in het jaar 2006. Volberda licht toe: "Recentelijke gegevens over de haperende Duitse economie - een belangrijke motor voor de Nederlandse economie -, bijgestelde verwachtingen van het Internationaal Monetair Fonds (IMF), brandhaarden in het Midden-Oosten, en fluctuerende beurskoersen vergroten de twijfel bij bedrijven om te gaan innoveren. Een daling van het aantal product- en dienstinnovaties van Nederlandse bedrijven komt niet ten goede van hun concurrentiepositie en vormt daarmee ook een bedreiging voor de ontwikkeling van de Nederlandse economie."

Nederlandse bedrijven investeren na jaren van daling weer iets meer in technologische innovatie, maar minder in sociale innovatie

De investeringen in technologische innovatie (investeringen in onderzoek en ontwikkeling en in ICT) zijn na meerdere jaren van daling in periode 2013 - 2014 met circa 1 % van de omzet gestegen. Nederlandse bedrijven zijn na een stijging in de periode 2006 - 2013 het afgelopen jaar 8% minder actief geworden met sociale innovatie (nieuwe manieren van organiseren, managen, werken, en samenwerken). Volberda noemt deze ontwikkelingen "een mogelijke bedreiging voor de concurrentiepositie van Nederlandse bedrijven, aangezien slimmer werken, faciliterend leiderschap, platter organiseren, co-creatie met partners essentieel is om succesvol te innoveren; bedrijven met zulke eigenschappen zijn beter in staat om technologische innovatie om te zetten in succesvolle product- en dienstinnovaties."

Regio's Achterhoek/Twente, Midden- en Oost Brabant, en Noord-Holland scoren bovengemiddeld op hoeveelheid product- en dienstinnovaties

Deregio Midden en Oost-Brabant scoort boven het landelijk gemiddelde op technologische innovatie (+1,5%), sociale innovatie (+2,5%), radicale product- en dienstinnovatie (+2,8%) en incrementele product- en dienstinnovatie (+3,5%). Ook diverse andere regio's scoren bovengemiddeld op sociale innovatie, waaronder Noord-Holland (+1,2% boven het landelijk gemiddelde), het noordelijke deel van de provincie Zuid-Holland (+0,9%) en de Achterhoek/Twente (+0,8%). Vooral de regio's Noord-Holland en de Achterhoek/Twente scoren eveneens met respectievelijk 4% en 4,9% boven het landelijk gemiddelde op de hoeveelheid radicale innovaties. Volgens Volberda zijn de bedrijven in de regio Midden en Oost-Brabant, waaronder de bedrijven op de High Tech Campus, over het algemeen gezien een voorbeeld hoe technologische innovatie en sociale innovatie hand in hand kunnen gaan om het innovatiesucces te vergroten.

Een toename van het aantal arbeidsplaatsen vraagt om een hoge mate van technologische innovatie èn sociale innovatie

Bedrijven die intensief met zowel technologische innovatie als sociale innovatie actief zijn hebben gemiddeld een toename van het aantal medewerkers van 8,3%. Volberda licht toe: "Bedrijven die zowel investeren in nieuwe technologieën (robotisering, Internet of Things, Big Data, 3D printing) als in menselijk kapitaal, nieuwe organisatievormen en samenwerking met partners presteren beter op winstgevendheid en plezier in het werk. Voor de realisatie van nieuwe economische groei in Nederland zoals nagestreefd door dit kabinet zal daarom in het Topsectorenbeleid meer aandacht moeten worden besteed aan Sociale Innovatie en de Human Capital Agenda. Eenzijdige investeringen in technologische innovatie leiden juist tot afnemende economische groei (-5,8% afname in arbeidsplaatsen)." Minister Asscher van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft daarom ook terecht zorgen geuit over de eenzijdige aandacht voor nieuwe technologieën en de mogelijk radicale effecten op de werkgelegenheid. Volberda stelt daarom dat "het Topsectorenbeleid om innovatie aan te zwengelen niet alleen gericht moet zijn op fiscale stimulering van technologische innovaties (WBSO, R&D aftrek, Innovatiebox), maar ook op stimulering van sociale innovatie; bijvoorbeeld door het fiscaal stimuleren van investeringen in menselijk kapitaal bij bedrijven, het fiscaal stimuleren van samenwerkingsrelaties van bedrijven met kennisinstellingen, het vergroten van de verspreiding van platte en flexibele organisatievormen door het ter beschikking stellen van online diagnose instrumenten voor ondernemers, of het creëren van online leermodules voor innovatief leiderschap."

Nederlandse bedrijven verplaatsen meer activiteiten naar het buitenland dan dat er terugkomt naar Nederland

Nederlandse bedrijven verplaatsen gemiddeld 4,4% meer activiteiten naar het buitenland dan dat er activiteiten terug naar Nederland worden verplaatst. Vooral bij ICT-activiteiten (+17%), productie/dienstverlening (+12%) en inkoopactiviteiten (+8%) vindt er een uitstroom plaats. "De verplaatsing van ICT-activiteiten, productie/dienstverlening en inkoopactiviteiten naar het buitenland is niet alleen kosten gedreven, maar vloeit ook voort uit een gebrek aan technische mensen in bepaalde sectoren of om toegang te krijgen tot bepaalde nieuwe markten," aldus Henk Volberda.

Vooral in de regio's Zuid-Limburg, Arnhem/Nijmegen en Haaglanden/Leiden gaan er meer activiteiten naar het buitenland dan dat er voor terug komen: in Noordoost Nederland, Zeeland en West-Brabant is dat juist andersom

De mate waarin activiteiten van Nederland naar het buitenland worden verplaatst en terug varieert per regio. In de regio's Zuid-Limburg/Arnhem/Nijmegen en Haaglanden/Leiden zijn er rond de 21% meer activiteiten naar het buitenland verplaatst dan dat er activiteiten van het buitenland naar de betreffende regio zijn terug verplaatst. Volgens Henk Volberda dienen de regio's Zuid-Limburg, Arnhem/Nijmegen en Haaglanden/Leiden ervoor te waken dat er geen uittocht gaat plaatsvinden van hoogwaardige arbeidsplaatsen. In de regio's NoordOost Nederland en Zeeland/West-Brabant heeft er juist netto een instroom plaatsgevonden van activiteiten. In deze twee regio's zijn er respectievelijk 9% en 10% minder activiteiten naar het buitenland verplaatst dan dat er activiteiten zijn terug verplaatst van het buitenland naar de betreffende regio.