Brabantse economie in spagaat naar 2011

Niet vaak lopen de prestaties van de bedrijfssectoren zo ver uiteen als juist op dit moment.

ASML, de Veldhovense fabrikant van chipmachines draait momenteel 24 uur per dag, zeven dagen per week, om aan de wereldwijde vraag naar de nieuwste geheugenchips te kunnen voldoen. De bouwsector daarentegen moet het moeilijkste crisisjaar nog ingaan en wordt daar bovenop voor de tweede achtereenvolgende winter getroffen door langdurige periodes van (duur) vorstverlet.

ASML vertegenwoordigt de hightech industrie die fungeert als een graadmeter van de wereldeconomie: als eerste in Nederland hard getroffen door de crisis en als eerste de sector die zich al weer zorgen maakt over de beschikbaarheid van voldoende personeel. ASML doet het met een orderinstroom van 6 miljard dit jaar en de groei naar 10.000 werknemers zelfs beter dan welke concurrent ter wereld ook.

En dat nog wel in de nadagen van een crisis, die de verhoudingen in de wereld definitief heeft veranderd. Amerika en Europa zijn op economisch gebied niet langer leidend. Kijk alleen al naar de nieuwe beursintroducties in 2010. Een recordjaar, terwijl het hier vrijwel geen issue is. De 300 miljard euro aan introducties zijn dan ook bijna allemaal toe te schrijven aan bedrijven uit het Midden- en Verre Oosten. De economische macht - ook die over belangrijke grondstoffen - verschuift of is al verschoven richting China.

Zelfs bedrijven die toch sterk geworteld leken in het Brabantse, bezwijken voor de effecten van deze economische machtsverschuivingen. Zo bleek begin dit jaar toen het Finse Wärtsilä bekend maakte de hele productie van scheepsschroeven in Drunen te sluiten en te verplaatsen naar China. Een onheilstijding voor de ruim 400 medewerkers en de vele toeleveranciers in de regio.

Driekwart jaar verder zijn er nu ook positieve berichten over Wärtsilä te melden: de helft van de ontslagen medewerkers heeft elders werk gevonden, in de bedrijfshal heeft zich een kleine nieuwe gieterij gevestigd en er blijft met 300 tot 350 man een stevige divisie Onderzoek en Ontwikkeling (O & O) van de multinational in Drunen actief.

Ruim 30 kilometer oostwaarts, bij Organon in Oss, is het juist omgekeerd. Daar kreeg het personeel in juni van het Amerikaanse moederbedrijf MSD te horen dat de productie blijft (zij het in fors afgeslankte vorm) en dat de hele afdeling O & O dicht zou moeten. Bijna een halvering van het personeelsbestand van 4500 naar 2325 banen. Een klap die zijn gelijke in Brabant niet kent en die ook de Nederlandse farmacie- en universitaire wereld flink beroert. Door politieke druk, maar vooral door verzet van Ondernemingsraad en de Raad van Commissarissen heeft MSD alle partijen tot eind dit jaar tijd gegeven om met alternatieven te komen.

Naarmate de jaarwisseling nadert, stijgt onder het personeel in Oss de spanning tot grote hoogte. Welke toekomst gaat Organon in Oss tegemoet? Tot op heden is nog niet bekend wat de zoektocht naar alternatieven heeft opgeleverd of nog op gaat leveren en wat uiteindelijk de consequenties zijn voor het personeel.

De Brabantse economie heeft - mede door de stabiliteit van de vele mkb familiedrijven - laten zien een crisis aan te kunnen. Maar op individueel niveau heeft het veel mensen persoonlijk geraakt. Van vrachtwagenchauffeurs tot hoog opgeleide onderzoekers en van de jonge schoolverlater tot de ervaren huizenverkoper. Een afname van 40 procent van het aantal woningverkopen heeft een evengroot percentage mensen in deze branche hun baan gekost. De pijn zal daar voorlopig niet weg zijn. De hele bouwsector moet het zwaarste jaar nog in met een nog iets verdere productiedaling én de wetenschap dat grootschalige nieuwbouwlocaties voorlopig niet in beeld zijn. Niet vreemd dus dat de bouw nu met argusogen kijkt naar de aantrekkende bedrijvigheid in de industrie die ondernemers mogelijk aanzet tot nieuwe investeringen.

De transportsector heeft inmiddels ook al ervaren hoe weer meegelift kan worden op de opleving van de export en de industriële activiteiten voor de binnenlandse vraag. Daarmee lijkt de transport de crisis achter zich te laten. Hetzelfde geldt voor de scheepsbouw, zo blijkt uit het besluit van IHC Merwede om de opzegging van het huurcontract voor de werf in Heusden ongedaan te maken. En terwijl het schuldenspook van een aantal zwakke Europese landen vele onzekerheden voedt, weten regionale economieën, zoals de Brabantse, het aantal faillissementen beperkt te houden en het vertrouwen in de toekomst te herwinnen. De ING monitor 'regio-economieën' voorspelt dat de groei van de Brabantse economie wat achter blijft bij andere provincies, maar dat is te wijten aan de oververtegenwoordiging van de bouwsector.

De groei zal sowieso de komende jaren zeer beperkt blijven, zo stelt de Rabobank-monitor. Dat heeft alles te maken met de forse overheidsbezuinigingen in alle Europese landen.

Het Centraal Plan Bureau noemt de matig groeiende Nederlandse economie niettemin een 'Eiland van stabiliteit'. De verwachtingen van de Brabantse ondernemers over 2011 zijn positief. Als het gaat om export, omzet en personeelssterkte wordt zelfs een krachtig herstel verwacht, zo blijkt uit de jongste cijfers van de Kamer van Koophandel. Uitzendbureaus merken nu al grotere instroom dan uitstroom van personeel.