Inspectieproject kwarts start 5 november

De Inspectie SZW gaat van 5 november t/m 17 december 2014 op 500 bouwplaatsen controleren op het voorkomen van blootstelling aan (respirabel) kwartsstof bij het bewerken van bouwmaterialen met handgereedschap.

In navolging van de controles uit najaar 2013 stelt directeur Arbeidsomstandigheden Marga Zuurbier strengere boetes in het vooruitzicht bij recidive: “Elke stofwolk nu verdient een prent".

Kwartsstof komt vrij bij het bewerken van bouwmaterialen met handgereedschap. Om te voorkomen dat medewerkers daaraan blootgesteld worden, moeten bouwbedrijven maatregelen genomen hebben.

In het najaar van 2013 onderzocht de Inspectie SZW 441 bouwlocaties op de blootstelling aan kwartsstof. Ze constateerde op 251 locaties 297 overtredingen. Dat leidde tot 215 waarschuwingen, 13 eisen, 45 stilleggingen zonder en 23 met boete en 1 boeterapport van een werknemer. Marga Zuurbier: "We vonden dat we vorig jaar te vaak moesten handhaven. We zagen ook dat na ons bezoek plus de voorlichting van ARBOUW en TNO de bedrijven wel de juiste machines en hulpmiddelen aanschaften. Reden om het onderwerp dit jaar weer op de agenda te zetten."

Bouwend Nederland is blij met de aandacht die de Inspectie aan dit onderwerp geeft. Andrew Wiersma: "Alle ketenpartners moeten verantwoordelijkheid nemen voor veiligheid en gezondheid op de bouwplaats. Daarnaast is het essentieel dat werknemers van de juiste beschikbare gereedschappen gebruik (blijven) maken. De gereedschappen zijn vaak op bouwlocaties gewoon voorhanden. Positief is dat blootstellingsbeoordelingen niet meer nodig blijken in de (uitvoerende) bouwnijverheid".

Risico

Kwarts zit in zand en in de meeste natuurlijke gesteenten en daarmee in veel bouwmaterialen als (kalk)zandsteen, cellenbeton en betonsteen. Kwartsstof dat vrijkomt bij zagen, frezen en slijpen is heel fijn en dringt bij inademing diep in de longen door. Grote hoeveelheden kwarts richt op termijn gezondheidsschade aan. Beperking van kwartsstof kan, door het gebruiken van daarop geteste gereedschappen en door een goede afzuiging. Dit is de verantwoordelijkheid van aannemer en werknemer. Zuurbier: "Als een zzp'er werkt onder gezag van de aannemer is de aannemer verantwoordelijk voor de arbeidsomstandigheden. Ik zou als aannemer, werknemer of zzp'er het gezondheids- of financiële risico niet willen lopen. Bedrijven die vorige keer zijn beboet, kunnen bij recidive een 200% boete tegemoet zien."

Context

Wiersma zou graag zien dat de Inspectie bij handhaving altijd kijkt naar de context. "We vinden dat er een andere beoordeling nodig is bij het zonder bescherming boren van een enkel gat, dan bij grootschaliger overtredingen. Maar bij constatering van een stofwolk, mag ook van ons elke keer een prent volgen."

Zuurbier: "Bij het verschil tussen een enkel gat of langdurig frees- en zaagwerk geldt: wat wil je als werknemer? Het wel is wel zo: hoe meer, hoe slechter. In de handhaving gaan we uit van de afspraken die werkgevers en werknemers hebben gemaakt en die te lezen zijn in de Arbocatalogus. Maar juist vanwege deze specifieke stoffen vinden we dat er altijd veilig gewerkt moet worden. En dat werknemers dat ook zouden moeten willen. En ook al is het maar een enkel gat, waarom doe je die mondkap niet op?"

Goedgekeurde machines

Nederland heeft eigen regelgeving en grenswaarden op het gebied van respirabel kwartsstof. Op basis daarvan beheert TNO een lijst van goedgekeurde machines.

Wiersma: "Ons inziens kunnen goedgekeurde machines uit onze buurlanden ook zonder problemen worden toegepast."

Zuurbier: "Als in de ons omringende landen dezelfde onderzoeken aan de machines worden gedaan, gelden die hier ook, maar daar is TNO verantwoordelijk voor. Dus we handhaven op basis van de lijst die op de website van TNO is te vinden."

Transparantie

Bouwend Nederland heeft een toolbox kwarts ontwikkeld. Ook zijn er in het eerste halfjaar van 2014 acht regionale voorlichtingsbijeenkomsten gehouden. "Meer transparantie over de uitkomsten van de inspecties kan ons helpen die voorlichting nog beter te organiseren," aldus Wiersma.

Zuurbier: "Wij zouden graag bekendmaken in welke sectoren we controleren, wat we daar aantreffen en bij welke bedrijven. Maar op dit moment belemmeren regelgeving en jurisprudentie dat. Een wetsontwerp waarbij alle inspectiegegevens mogen worden gepubliceerd ligt momenteel bij de Raad van State en gaat daarna naar Tweede en Eerste Kamer. Tot die tijd is het voor ons niet mogelijk de uitkomsten op sector- en bedrijfsniveau bekend te maken. Voor asbest is dat sinds 15 augustus 2014 al veranderd. Voor kwartsstof zit dat nog in de pijplijn".

Wiersma: “Bouwend Nederland vraagt om transparantie om te leren. Dat is beslist anders dan - naming and shaming - wat nu wordt ingezet voor het publieke belang met asbest en milieuzaken. Er hoeft wat Bouwend Nederland betreft geen wetswijziging aan te pas komen voor de transparantie waar wij om vragen. Vertrouwen op de branchevereniging moet volstaan. Krijgen we inzicht in de gegevens van inspecties dan gaan we daar uiteraard vertrouwelijk mee om.”