Nederland loopt per jaar 1 tot 2,5 mld euro mis aan inkomsten vennootschapsbelasting

Belastingontwijking door multinationale ondernemingen haalt regelmatig de voorpagina’s van de media. Veel bekende multinationals komen in het nieuws met ingewikkelde financiële structuren waardoor ze minder of in sommige gevallen geen winstbelasting hoeven te betalen. Maar hoeveel winstbelasting wordt er nu ontweken?

Dat is de centrale vraag in de inaugurele rede die prof. dr. Arjan Lejour op 7 februari uitspreekt aan Tilburg University. Lejour heeft onderzocht wat de omvang van belastingontwijking door het bedrijfsleven is. Zijn conclusie is dat Nederland waarschijnlijk 1 tot 2,5 mld euro jaarlijks misloopt aan inkomsten van de vennootschapsbelasting.

Lejour baseert dat bedrag op een inschatting die hij heeft gemaakt aan de hand van eigen onderzoek met verschillende coauteurs, de internationale literatuur, statistisch cijfermateriaal en economische theorie. Schattingen in de internationale literatuur tonen aan dat bedrijven winsten verschuiven naar landen met lagere belastingtarieven.

Doorsluisland

Behalve dat Nederland zelf belastinginkomsten misloopt, wordt Nederland vaak gebruikt door internationale bedrijven om financiële stromen van het ene land naar het andere te sluizen. Om die reden wordt Nederland weleens een belastingparadijs genoemd, hoewel doorsluisland een betere benaming is. Nederland wordt als doorsluis gebruikt vanwege een aantal unieke kenmerken van ons belastingsysteem voor bedrijfswinsten. Als gevolg daarvan zijn er zo’n 15 duizend bijzondere financiële instellingen in Nederland, ook wel brievenbusmaatschappijen genoemd die 100 tot 200 miljard euro per jaar door Nederland geleiden. De multinationals kunnen daar zo’n 25 miljard euro per jaar aan belastingen ontwijken. Dat bedrag is een grove schatting die vooral een orde van grootte weergeeft en geen precies getal. Die ondernemingen ontwijken deze belastingen niet alleen vanwege het Nederlandse belastingsysteem. Ook de combinatie van nationale belastingsystemen, die niet op elkaar afgestemd zijn, dragen daartoe bij.

Internationale samenwerking

Hoewel Nederland zelf maatregelen kan nemen om deze doorsluis door Nederland te beperken is internationale samenwerking wenselijk. Nationaal beleid leidt vooral tot een verlegging van deze financiële stromen en niet tot een vermindering van belastingontwijking. Daarnaast is er het risico dat nationale maatregelen ook het vestigingsklimaat kunnen raken. Dat risico is kleiner wanneer er op internationaal niveau maatregelen genomen worden.