Robotisering zorgt voor groter banenverlies dan gedacht

Diverse marktstudies laten er geen twijfel over bestaan. De robot rukt massaal op in distributiecentra. Robots kunnen steeds meer en verdienen zichzelf snel terug op basis van lagere aanschafkosten en een lage rentestand.

De werkgelegenheid in grote Nederlandse distributiecentra staat onder druk. Reden daarvoor is een grootschalige verschuiving naar robotisering. Dat blijkt uit de Nationale Studie ‘Robotisering in warehouses 2017’, die Buck Consultants heeft samen gesteld op basis van een eigen berekening. Op termijn gaat het om 35.000 banen in ongeveer 600 dc’s.

De afgelopen vijf jaar zijn 63 nieuwe, geautomatiseerde warehouses gebouwd (in totaal 1,7 miljoen vierkante meter). De besparing in menskracht ligt tussen de 40 en 75 procent. Als die ontwikkeling zich doorzet zullen robots massaal het werk uit handen nemen van medewerkers, die nu al met moeite te vinden zijn en die langer zullen doorwerken voor ze met pensioen gaan.

Business case steeds interessanter

Het zijn vooral warehouses van boven de 10.000 vierkante meter waar de business case voor het inzetten van robots interessant is. “Afhankelijk van welke activiteiten in het warehouse worden gerobotiseerd, varieert de besparing op personeel oplopen tot 75 procent”, zegt René Geujen, die namens Buck het onderzoek heeft uitgevoerd. “Ik verwacht voor de komende vijftien jaar een investering van enkele miljarden euro’s in mechanisering en robotisering van warehouses.”

Minimaal benodigde dc omvang

Het rapport van Buck is gebaseerd op een berekening van het arbeidsplaatsenverlies door te kijken naar verschillende typen distributiecentra, de minimaal benodigde omvang voor een zinvolle investering (meer dan 10.000 vierkante meter), de penetratiegraad van mechanisering/robotisering en de plaats van vestiging.

Er zijn in Nederland op dit moment een kleine 1.000 distributiecentra met een vloeroppervlak van elk meer dan 10.000 vierkante meter. Hiervan is een kleine 10 procent al gerobotiseerd, terwijl 30 procent om verschillende redenen in de komende 15 jaar geen kandidaat is voor robotisering. Er blijven dus 600 dc’s over waar robotisering zal gaan plaatsvinden. Daar werken nu 85.000 mensen. Daarvan staan op basis van de berekening van Buck maximaal 35.000 banen op de tocht.

Robot werkt een stuk efficiënter

In 2016 kwam het bureau Roland Berger tot vergelijkbare conclusies. Robots zijn met een onstuitbare opmars bezig, simpelweg omdat een robot vier tot zes keer efficiënter kan werken dan een orderpicker in het magazijn. Volgens het onderzoeksrapport getiteld ‘Robots and Men – in logistics’ zullen rond 2025 zo’n 1,5 miljoen banen in de EU verloren zijn gegaan. Binnen twee jaar tijd kost een volledig operationele robot nog geen 100.000 euro (nu is dat nog 20.000 euro meer). Daarmee is een terugverdientijd van maximaal drie jaar alleszins realistisch en zullen veel bedrijven in staat zijn om te investeren in robotisering.\

De onderzoekers berekenen dat de handlingskosten door de oprukkende robots kunnen dalen met 20 tot 40 procent als de omstandigheden zich daar voor lenen. Dat blijft niet zonder gevolgen, ook al is het gemiddelde uurloon van een werknemer in de EU 14 á 15 euro en kosten robots omgerekend op dit moment 18 á 20 euro per uur. Die balans zal snel verschuiven in het voordeel van de robot.

Traditionele banen gaan verdwijnen

Ook recruitmentorganisatie Hays deed uitgebreid onderzoek naar de ‘Baan van de Toekomt’ in de logistiek en supply chain sector. De traditionele banen in de logistiek gaan voor een belangrijk deel verdwijnen, concludeert het bureau op basis van diverse interviews en een enquête onder 350 professionals. Ruim 70 procent van hen gaat er nog van uit, dat de vraag naar arbeidskrachten tot en met 2025 gaat toenemen. Veertig procent denkt dat ook daarna de vraag nog groeit. Maar dat zijn waarschijnlijk andere functies dan nu het geval is. Vrachtwagenchauffeurs zullen deels het veld moeten ruimen. Koeriers zullen wellicht vervangen worden door drones, die pakketjes komen afleveren aan de deur. Maar vooral warehousemedewerkers moeten er rekening mee houden, dat zij een robot krijgen als collega. Voor het jaar 2030 verwacht 55 procent dat de ‘handjes’ niet meer – of in ieder geval veel minder – nodig zullen zijn.