Steeds meer bedrijven stimuleren langer doorwerken

Steeds meer bedrijven nemen maatregelen zodat hun medewerkers langer kunnen doorwerken. Terwijl in 2010 32% van de bedrijven dit soort maatregelen trof, liep dat de afgelopen jaren op tot 43% in 2016.

Vooral landbouwbedrijven en overheidsorganisaties nemen actie op dit vlak. Dit blijkt uit de Werkgevers Enquête Arbeid (WEA) 2016 van TNO. De WEA is een tweejaarlijks representatief onderzoek onder ca. 5.000 vestigingen van bedrijven en instellingen.

Inzetbaarheid en ontwikkeling personeel

Het aandeel bedrijven dat maatregelen treft gericht op langer doorwerken van het personeel stijgt gestaag sinds 2010, en daarmee ook het aandeel werknemers dat in zulke bedrijven in dienst is. Dat stijgt van ca 45% in 2010 tot 55% in 2016.

Het gaat in het bijzonder om de maatregel taakverlichting en/of aanpassing takenpakket, het zogenoemde ‘job crafting’. In 2016 trof 15% van de organisaties  deze maatregel versus 10% in 2010.

Ook op andere terreinen in HR-organisatiebeleid zijn meer bedrijven actief dan in de voorbije crisisjaren. Zo hebben meer organisaties scholings-, promotie- en loopbaanmogelijkheden voor personeel beschikbaar en is er meer ruimte voor het combineren van werk en zorgtaken. Sinds 2012 zien we ook dat in steeds meer bedrijven ruimte is voor leidinggevende en medewerker om  individuele maatwerkafspraken te maken over ontwikkeling en opleiding van de medewerker.

Risico werkdruk neemt toe

Volgens werkgevers neemt het risico op werkdruk toe. In 2016 noemt 48% van de bedrijven (met 72% van de werknemers in dienst) dit als belangrijk arbeidsrisico tegenover 41% in 2010. Tegelijk zeggen werkgevers ook vaker maatregelen te hebben getroffen om psychosociale risico’s te beperken. Dat doen ze met name door werknemers meer regelruimte in het werk te geven, de organisatie van het werk te veranderen of een aanspreekpunt voor werknemers in te stellen. Ook zijn psychosociale risico’s vaker een gespreksonderwerp tijdens functioneringsgesprek en/of werkoverleg.

Met name in de gezondheidszorg en bij de overheid ondernemen organisaties actie om psychosociale risico’s te beperken. In deze sectoren zien werkgevers werkdruk ook het vaakst als belangrijk arbeidsrisico.

De toename van het werkdrukrisico hangt deels samen met de toenemende arbeidsproductiviteit (en omzet en winst). In 2016 rapporteerden bijvoorbeeld 40% van de ondervraagde bedrijven en instellingen een toename in hun arbeidsproductiviteit over de afgelopen twee jaar. Vergeleken met 2012 is dat een stijging van 9 procentpunten. Vooral in de commerciële dienstverlening en de industrie neemt volgens werkgevers de arbeidsproductiviteit sterk toe.

TECHNISCHE TOELICHTING

De Werkgevers Enquête Arbeid (WEA) is een tweejaarlijkse monitor onder ca. 5.000 bedrijven en instellingen in Nederland. TNO voert de WEA sinds 2008 uit, in afstemming met het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. De WEA volgt ontwikkelingen op het terrein van arbeid in bedrijven en instellingen en geeft antwoord op vragen als: Hoe staat het met de arbeidsomstandigheden en de arbeidsverhoudingen?; Wat doen bedrijven aan innovatie en sociaal beleid?; Hoe gaan werkgevers om met arbeidspotentieel met een grote afstand tot de arbeidsmarkt?

De WEA omvat de volgende thema’s:

• Organisatiekenmerken (rechtsvorm, jaar oprichting),
• Arbeidsomstandigheden,
• Arbeidsverhoudingen, arbeidsvoorwaarden, arbeidsrelaties,
• Sociale zekerheid,
• Bedrijfsbeleid (innovatie, hiërarchie, flexibilisering, ICT-beleid),
• Personeel (arbeidsmarktbeleid en sociaal ondernemerschap, duurzame inzetbaarheid),
• Kenmerken en opbouw van het personele bestand,
• Bedrijfsresultaat (productiviteit, omzet en winst), en:
• Ziekteverzuim.

Het onderzoeksrapport Werkgevers Enquête Arbeid 2016 is de methodologische verantwoording van de vierde meting van de WEA, en geeft bovendien een overzicht van de eerste resultaten in 2016, en van de ontwikkelingen in de jaren 2008 - 2010 - 2012 - 2014 - 2016.