‘Transitie naar een nieuwe saamhorigheid’

Of de 21e eeuw het strijdtoneel van de transitie naar een duurzame samenleving wordt, hangt volgens BrabantAdvies voor een groot deel af van de hoeveelheid nieuwe experimenten en sociale initiatieven in ons land. Ook de jeugd speelt een belangrijke rol.

Foto: Het Transitiemodel ontworpen door DRIFT

Een transitie 

Het Dutch Research Institute for Transitions (DRIFT) bracht onlangs het proces van transities in kaart door een model te ontwikkelen die de verschillende fasen van verandering laat zien. Zo'n verandering kan betrekking hebben op producten, diensten of complete systemen. Het model laat zien hoe iedere nieuwe transitie begint bij een fase van experimentatie. Vervolgens versnelt zo'n verandering. Hij rijst op, institutionaliseert en stabiliseert zich pas wanneer de verandering een sterke concurrentie vormt ten opzichte van het bestaande systeem. Dit “traditionele” systeem zal dan na een periode uitzichtloos proberen te optimaliseren, destabiliseren, chaos creëren en uiteindelijk afnemen en uitfaseren.

Van paard en wagen naar de trein 

Dit proces is te verduidelijken aan de hand van een simpel voorbeeld: de transitie van ‘paard en wagen’ naar ‘de trein’. Door nieuwe technieken ontstaan er in de 19e eeuw vernieuwende experimenten voor beter en efficienter transport, waaronder het experiment van de stoomtrein. Het traditionele vervoerssysteem van de ‘paard en wagen’ ziet deze nieuwe experimenten als een bedreiging. Zij proberen zich te optimaliseren en ervoor te zorgen dat zij de nieuwe experimenten de baas kunnen blijven. Meer wagens, meer paarden, meer frequentie, meer koetsiers, meer geld, meer macht, etc.

Ondertussen worden de experimenten met de stoomtrein meer succesvol. Op steeds meer plekken wordt de stoomtrein geinstalleerd en steeds meer mensen gaan de waarde van dit vervoersalternatief inzien. De opkomst van de stoomtrein is onvoorkoombaar en vormt nu een directe concurrentie voor de ‘paard en wagen’. Dit leidt tot een periode van chaos, zie het middelpunt van de figuur. Uiteindelijk breekt het traditionele systeem van ‘paard en wagen’ af en het nieuwe systeem van ‘de stoomtrein’ institutionaliseert en stabiliseert zich. De stoomtrein is niet meer weg te denken uit de samenleving.

Nieuwe experimenten voor een duurzame samenleving 

Uit dit transitiemodel blijkt dat nieuwe experimenten nodig zijn om een transitie op gang te brengen. Dit betekent dat de transitie naar een duurzame samenleving óók begint bij het opstarten van nieuwe experimenten. Deze experimenten kunnen nieuwe producten of diensten betreffen, maar ook sociale initiatieven. Wanneer we ons bewust zijn over onze positie in deze transitie, kunnen we ervoor zorgen dat we nieuwe experimenten faciliteren en stimuleren, in plaats van tegenwerken. Hiermee kunnen we de transitie naar een duurzame samenleving voorspoedigen.

De rol van jongeren in deze transitie 

Jongeren kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan de transitie naar een duurzame samenleving. Opgegroeid met moderne technieken en constante vernieuwing hebben zij vaak een frisse en toekomstgerichte kijk op samenleven en samenwerken en kunnen zij praktisch kijken naar wat er nodig is in hun eigen directe leefomgeving. Door met jongeren kennis te delen over duurzame thema’s (denk hierbij aan de 17 Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties) en hen te inspireren, activeren en faciliteren om met hun ideeën voor een duurzame samenleving en toekomst aan de slag te gaan kunnen we met hen de transitie in gang zetten en versnellen. Hiervoor is het belangrijk dat jongeren de kans krijgen om hun ondernemerschapsvaardigheden te ontwikkelen. Zo kunnen we samen een duurzame samenleving en toekomst creëren, voor iedereen, inclusief onze aarde. Een samenleving waarin een nieuwe saamhorigheid centraal staat.