Duurzame innovaties: van niche naar mainstream

Aan duurzame innovaties is geen gebrek. Waar wel gebrek aan is, is de opschaling ervan. Het lukt veel bedrijven namelijk nog niet om de niche tot mainstream te maken. Of beter gezegd: om duurzame producten hun weg naar de markt te laten vinden.

‘Hoe duurzame inkoop op te schalen?’ stond daarom centraal op de Green Meeting van de twee Avans-expertisecentra Biobased en Sustainable Business donderdag 16 november. De meeting sloot aan bij de Green Deal ‘Stimuleren van biobased producten voor de openbare ruimte’ en bracht ondernemers in straatmeubilair en buitenruimte, inkopers bij gemeenten en provincie en lectoren en docenten van Avans bij elkaar. Wat is er nodig om de vraag van publieke organisaties naar duurzame producten bij het aanbod te brengen? De discussies tijdens de meeting lijken in drie thema’s samen te pakken. 

Voer regie op duurzame inkoop

De inkoop bij publieke organisaties is meestal gedecentraliseerd en laat zich dus lastig vanuit een duurzame ambitie regisseren. Het is belangrijk om te bepalen wie de eigenaar van een opdracht is en van wie in de organisatie de opdrachtgever commitment moet krijgen. Als je de wethouder mee hebt, kun je de inkoop breder trekken dan alleen op budget en kun je verschillende ‘potjes’ bij elkaar brengen. Dat betekent dat het werkproces van duurzame inkoop in de eigen organisatie ‘rond’ gemaakt moet worden: de duurzame ambities leiden naar keuzes in het inkoopbeleid en die keuzes worden getoetst aan de afspraken over duurzame investeringen en over de daarvoor gereserveerde financiële ruimte.

Durf hierin ook te experimenteren met bijvoorbeeld product-service constructies waarbij de leverancier eigenaar van zijn spullen blijft en verantwoordelijk is voor beheer en onderhoud. Bekijk dan wat er gebeurt met je total costs of ownership ten opzichte van een eigen initiële investering en eigen onderhoud.

Kernvragen bij dit thema

• Wie is de eigenaar van de opdracht en wie zijn de budgethouders?
• Wie zijn nodig om een echt duurzame uitvraag gehonoreerd te krijgen?
• Gebruik processtappen die hun waarde bewezen hebben.
• Vertrek vanuit een portfolio-aanpak waarin ‘groot en klein’ worden meegenomen.
• Werk met TCO en laat zien hoe dat uitwerkt in de begroting.

Gezamenlijke duurzame waardes

De definitie van inkoop verandert van meest voordelige naar meest waardevolle aanbieding. Zorg dus dat je weet wat er te koop is en goed kunt vergelijken. Als je elkaar in de markt gevonden hebt: bespreek de gezamenlijke duurzame waardes en vertaal die naar maatschappelijke opbrengsten (zoals klimaatadaptatie, werkgelegenheid, CO2 reductie) en naar financiële kosten en haalbaarheid. Breng alle risico’s, kosten en opbrengsten in kaart en probeer ze over langere tijd zo te verdelen, dat er voor alle partijen vooral voordelen zijn. Vergeet hierbij de ‘marketing value’ niet: laat de burger zien dat je stappen zet in verduurzaming.

Kernvragen bij dit thema

• Hoe breng je de overheid op de hoogte van alle duurzame mogelijkheden?
• Hoe kan de overheid de aannemers uitdagen om met haalbare innovatieve oplossingen te komen?
• Maak je gebruik van oplossingen die zich al bewezen hebben?
• Ben transparant en zoek naar samenwerkingen die ook in een contract te vangen zijn.

Maak duurzame vragen en resultaten meetbaar

Hoe toon je aan dat je de juiste waarden oplevert? Positief is dat er steeds meer indicatoren en certificeringen in de markt komen, waarmee de duurzame impact van een oplossing is aan te tonen. Positief is ook dat daardoor partijen zich aan concrete afspraken kunnen committeren en die ook in een contract kunnen vastleggen. De eerste stap is echter om partijen uit te dagen hun circulaire uitvraag zo concreet en meetbaar mogelijk te formuleren.

Kernvragen bij dit thema

• Vooraf certificeren voorkomt controledruk achteraf. Hoe werk je certificering uit?
• Impactmetingen van milieuwinst, lokale werkgelegenheid en marketingwaarde uitwerken.
• Zoek naar de gezamenlijke meervoudige waardes en kwantificeer ze.

Hoe nu verder?

De twee expertisecentra en de Green Deal zoeken aansluiting om verder op te schalen. De uitdaging is om vanuit steeds grotere pilots de bovenstroom te vinden: dit betekent bijvoorbeeld dat aanbieders samenwerken om met een goed aanbod op een grote circulaire uitvraag te kunnen reageren.

De twee expertisecentra van Avans willen de opschaling faciliteren door een RAAK MKB dan wel RAAK Publiek project op te zetten en zien de green meeting als een eerste aanzet voor vraagarticulatie. De volgende stap is om potentiële partners te vinden en samen met hen de onderzoeksvragen en aanvraag verder uit te werken.