Kunt u overwerken verplichten?

Soms is een werkgever genoodzaakt om aan zijn medewerkers te vragen om over te werken. Een deadline moet bijvoorbeeld worden gehaald of door ziekte van collega’s moet achterstallig werk worden afgemaakt. Kan een werkgever een werknemer in dat geval verplichten?

Meest praktisch is het natuurlijk als de werkgever begint met een verzoek aan de werknemer(s) om over te werken. Als de werknemer(s) met dat verzoek instemmen, dan is er geen probleem.

Het maken van duidelijke afspraken 

Om toekomstige problemen te voorkomen is het handig om ook met de werknemer af te spreken of – en zo ja op welke manier – de werknemer voor het overwerk wordt gecompenseerd. Vaak zal worden afgesproken dat de gewerkte uren worden uitbetaald, al dan niet met een (overwerk)toeslag. In plaats daarvan kan ook worden afgesproken dat de werknemer de extra gewerkte uren op een ander moment als vrije tijd mag opnemen. Soms lopen de belangen van de werkgever en de werknemer echter uiteen. De werkgever vindt dat de werknemer moet overwerken, terwijl de werknemer dat niet wil. Wat dan?

Gemaakte of geldende afspraken

Als de werknemer niet met het overwerkverzoek instemt, dan kan de werkgever de arbeidsovereenkomst, een arbeidsvoorwaardenreglement of de toepasselijke cao raadplegen. Als daarin regels over overwerken staan, dan gelden die regels. Ook als een werkgever zich niet kan beroepen op eerder gemaakte- of geldende afspraken, kan een werknemer soms worden verplicht om over te werken. Eén en ander hangt af van 1) de noodzaak tot overwerken én 2) van de reden(en) van de werknemer om niet over te willen werken. Het is aan de werkgever om de noodzaak tot overwerken aan de werknemer duidelijk te maken. De werknemer zal op zijn beurt duidelijk moeten maken aan de werkgever waarom hij niet wil overwerken.

Belangenafweging

Als de noodzaak van de werkgever en de redenen van de werknemer duidelijk zijn, weeg dan beide belangen tegen elkaar af. Welk belang weegt zwaarder? Het belang van de werkgever of dat van de werknemer. Bij deze belangenafweging worden ook de eventueel over en weer geboden oplossingen meegewogen. Zo kan de werkgever bijvoorbeeld aanbieden om een oppas voor de kinderen te betalen. Daarentegen kan de werknemer aanbieden om extra te werken op een tijdstip waarop hij de zorg voor zijn kinderen niet heeft. Als het belang van de werkgever al met al zwaarder weegt dan dat van de werknemer, dan zal de werknemer moeten overwerken. Weegt het belang van de werknemer zwaarder, dan hoeft hij dat niet te doen.

Arbeidstijdenwet

Bij dit soort kwesties speelt de Arbeidstijdenwet ook een rol. Een meerderjarige werknemer mag niet meer dan twaalf uur per dag, en niet meer dan 60 uur per week werken. Bovendien geldt een maximum van gemiddeld 48 uur per week in een periode van zestien aaneengesloten weken. Van deze regels mag alleen worden afgeweken als sprake is van een plotselinge (onvoorziene) situatie waarbij het risico bestaat op ernstig letsel aan personen of goederen.

Bron: Van Shayk administratie en belasting advies kantoor