Oude leerprincipes en nieuwe technologie

In de afgelopen 15 jaar is er veel veranderd in hoe we met leren bezig zijn. ICT is een grote rol gaan spelen in het leren. De oeroude leerprincipes blijven echter hetzelfde.

Sinds 15 jaar houd ik me vanuit verschillende functies bezig met leerprocessen. In die 15 jaar is er erg veel veranderd in hoe we met leren bezig zijn, of wellicht beter gezegd: bezig kunnen zijn. Maar er is ook een hoop niet veranderd en dat blijft in discussies over ‘blended learning’ of ‘te-learning’ in mijn optiek vaak onderbelicht. Neemt niet weg dat ‘nieuwe’ technologieën het leren wel effectiever kunnen maken.

Gebruik oeroude leerprincipes

Als het gaat om het realiseren van leerrendement staan naar mijn mening, ongeacht de voordelen die ICT kan bieden, oeroude principes centraal. Zo denk ik dat er in een leeroplossing altijd drie elementen moeten zijn verwerkt, om een duurzame werking te kunnen hebben:

1. Passie
2. Creativiteit
3. Verrassingselementen

Passie en creativiteit kunnen vanuit de docent/trainer/ontwikkelaar worden ingezet, maar ook vanuit de lerende. Het gaat erom dat er in leeroplossingen op een creatieve manier authentieke drijfveren gebruikt of aangesproken worden. Voorbeeld: je laat in een leeroplossing over presentatievaardigheden deelnemers een Prezi maken over hun passie, die vervolgens live en online van feedback wordt voorzien. Zo geef je deelnemers de ruimte om hun creativiteit in te zetten en ook vanuit hun passie te handelen. Uit onderzoek blijkt dat passie  vaak het beste in mensen naar boven haalt. Verder verrijk  je  deze opdracht door het passende gebruik van ICT/online toepassingen.

Dat brengt me bij het derde en wellicht wel belangrijkste element in leren; zorg er voor dat de lerende wordt verrast. Ga voor jezelf maar na; wat is het laatste echte leermoment dat je hebt gehad? Zag je dit aankomen? Waarschijnlijk niet. Dit komt doordat leren zich moeilijk laat voorspellen, laat staan plannen. Het vindt vaak onverwacht of toevallig plaats, het zogenaamde Serendipity Learning. Ik denk dat het slim is om gebruik te maken van dit eeuwenoude principe. Haal deelnemers uit hun comfort zone, laat ze dingen doen die ze nooit eerder hebben gedaan, laat ze verrassende dingen zien die hen aan het denken zet. Laat ze ervaren en beleven. Dit maakt de kans groter dat ze toevallig zullen leren. William Glasser, Amerikaanse psycholoog, benadrukt het effect van ervarend leren treffend in zijn stelling “We Learn ...10% of what we read, 20% of what we hear, 30% of what we see, 50% of what we see and hear, 70% of what we discuss and 80% of what we experience.”

Het belang van beeldmateriaal

Juist bij het verrassen en laten ervaren is het internet zeer bruikbaar, want het is een onuitputbare bron van bijvoorbeeld authentiek beeldmateriaal en ‘echte’ verhalen die ingezet kunnen worden. Het is niet voor niets dat bij de Online Educa Berlin 2012, video de ‘new language of learning’ werd genoemd, want  mensen zijn zeer visueel ingesteld, maar leren bovendien graag van anderen zoals bij de ‘meester-gezel’-leervorm. Dit is misschien wel de oudste vorm van leren. Hierdoor kunnen video's uitermate effectief zijn in leerprocessen. De voorspelling is ook dat video’s zo populair worden dat het internet er over een aantal jaar voor 90% uit zal bestaan.

Focus op het leereffect!

Natuurlijk is het leuk en ook relevant om te fantaseren wat bijvoorbeeld hologrammen of ‘het internet der dingen’ kunnen betekenen in leerprocessen, maar laten we daarbij goed nadenken wat het concrete leereffect ervan kan zijn, voordat er weer dure (vaak gesubsidieerde) avonturen worden gestart. Focus vooral op het leren, niet alleen op de technische mogelijkheden. Wees dus creatief, gebruik je passie en ga op zoek naar verrassende verhalen, tools en video’s om het leertraject mee te verrijken. E-learning kan hierbij een belangrijke rol spelen, maar onderschat het didactische element niet. Maak voor een optimaal leerrendement een passende, effectieve en didactisch verantwoorde mix van klassieke en moderne leermiddelen.