Niet zomaar een pinnetje in de spouw

Richard Reijnders van Gebr. Bodegraven vertelt over zijn ervaringen met metselwerk dat soms spontaan naar beneden valt, en waar volgens hem de oorzaak en oplossing ligt.

Spouwmuurverankering van bestaand metselwerk gaat niet altijd zonder problemen. Metselwerk valt soms ‘spontaan’ naar beneden. Oorzaak: doorgeroeste spouwankers. Richard Reijnders van Gebr. Bodegraven vertelt tijdens een interview op de Themamiddag Staal in Metselwerk (11 juni – MADE Center) dat er ook vandaag de dag bij nieuw werk het nodige verkeerd gaat.

Spouwankers zijn niet zomaar stalen stangetjes, die het binnenspouwblad met het buitenblad koppelen. Het zijn constructieve onderdelen van een gemetselde gevel. “Over het algemeen worden spouwankers door bouwers klakkeloos besteld,”, begint Richard zijn betoog. “Ze doen dat zonder na te denken over de kwaliteit, de toepassing en het aantal spouwankers per vierkante meter. Met een dergelijk uitgangspunt vraag je op termijn om problemen.”

Alleen roestvast staal

“Je kunt eigenlijk stellen, dat ieder spouwanker dat nu verwerkt wordt en dat niet de kwaliteit rvs-A4 (AISI 316) heeft, een verkeerd en zelfs verboden spouwanker is volgens Eurocode 6. Wanneer een bouwwerk moet voldoen aan de referentieperiode 50 jaar is het gebruik van spouwankers rvs-A4 verplicht! Alleen voor bouwwerken waarover de referentieperiode 50 jaar niet geldt, bijvoorbeeld industriële bouwwerken, mag men rvs-A2 (AISI 304) spouwankers toepassen. Let wel, ook dit zijn rvs-ankers en geen thermische verzinkte! Die ankers zijn/ in hedendaags metselwerk verboden of zouden dat moeten worden!”

Maak berekeningen

Een andere veel gemaakte fout is zomaar aannemen dat het voorgeschreven aantal spouwankers per vierkante meter in bijvoorbeeld een bestek juist is. Of dat men ‘uit ervaring’ wel weet hoeveel ankers er nodig zijn.

Richard: “Nog veel te weinig, zeg maar gerust zelden, worden er specifieke berekeningen gemaakt over het toe te passen aantal spouwankers per vierkante meter. Het is veelal natte vinger werk of men baseert zich op verouderde bestekopgaven. Door de bredere wordende spouwen in vooral de woningbouw is de aanname van vier spouwankers per m² niet meer van deze tijd en veelal foutief. In bestekken moet eigenlijk alleen maar vermeld staan: ‘Spouwankers na berekening volgens Eurocode 6’.”

Andere condities

“De huidige spouwmuur en de spouw is niet alleen breder geworden, maar ook de condities waarin zo’n constructie moet functioneren zijn sterk veranderd. Door het omgevingsmilieu, door dilataties, open stootvoegen, soms stootvoegloos metselwerk en vooral ook door de toepassing van sterk zuigende gevelstenen. We mogen de hedendaagse spouw beschouwen als een permanent agressief nat milieu. Vocht en vuil worden als het ware de spouw ingezogen. Men spreekt dan ook van een open façade. Spouwankers van verzinkt draad hebben in dit spouwmilieu een levensduur van circa 18 jaren en kunnen dan volledig doorgeroest zijn met alle gevolgen van dien. Nogmaals dus de goede raad: gebruik rvs-ankers!”

Foutief aanbrengen

“Ik kom op bouwplaatsen verwerking van spouwankers op allerlei manieren tegen”, gaat hij verder, “Schuin geplaatst, diagonaal geplaatst, spouwankers met een bochtje. Bij hoge windbelasting van zowel zuiging als druk hebben deze spouwankers geen enkele functie meer. Een juiste verwerking van dit constructieve onderdeel is dus van wezenlijk belang.”

“Maar wat vooral een grote ramp is, zijn inwaterend naar het binnenspouwblad toe geplaatste spouwankers. In dat soort gevallen is het spouwanker een ideale vochtdoorvoer en kan je op schade aan de binnenzijde wachten. Vochtplekken en zelfs schimmels, ontstaat door inwaterend geplaatste spouwankers, is absoluut geen onzin.”

“Spouwankers moet men altijd licht afwaterend naar het buitenspouwblad toe aanbrengen. En haaks op het binnenspouwblad, dus niet ver- of ombuigen, omdat dat anders niet in het voegwerk past. Als dat zo is, is het ankers verkeerd geplaatst en kan men het beter opnieuw aanbrengen. Mijn zwaarwegende advies aan uitvoerders en metselaars is: Plaats de spouwankers 7 à 10 mm hoger dan het hart van de lintvoegen. Dan staan de spouwankers licht afwaterend naar buiten gericht en kunnen ze alle vereiste krachten qua windbelasting opnemen.”

Kennisoverdacht

Tot slot heeft Richard nóg een advies: “Koop spouwankers op de juiste lengte afhankelijk van de spouwbreedte. Het anker moet een minimale oplegging van 40 mm hebben in de specie van het buitenspouwblad.”

Ondanks alle voorgaande aspecten, moet hem nog iets van het hart. “Wanneer ik toolbox-meetings geef aan bouwers, schrik ik vaak van het groot aantal vragen dat op me afgevuurd wordt. Op het gebied van kennisoverdracht en scholing moet dus nog een hoop gebeuren. Ons bedrijf kan daarbij helpen. Wij fabriceren niet alleen, maar maken voor projecten ook spouwankeradviezen en geven toelichting op de bouwplaatsen.”