Brabant gaat voor trendbreuk in groeiende leegstand

Brabant heeft – net als andere regio’s in Nederland - te maken met een groeiende hoeveelheid leegstand in Brabantse winkelcentra, maatschappelijk vastgoed, bedrijven, kantoren, boerderijen, kloosters en kerken. Met het voorstel ‘Brabantse aanpak leegstand’ wil de provincie deze stijgende lijn doorbreken.

Enerzijds door te voorkomen dat er als gevolg van nieuwbouwplannen nog meer leegstand kan ontstaan. Anderzijds door herbestemming en sloop van bestaande lege panden actief te stimuleren.
Totaalbeeld leegstand

De provincie heeft dit jaar de omvang van leegstand in Brabant in kaart gebracht:

• Op dit moment gaat het in totaal om zo’n 2.500 voetbalvelden aan leegstaand vastgoed.
• Winkelleegstand bedraagt gemiddeld 12%.
• Van bedrijfsgebouwen en kantoren staat respectievelijk 16% en 17% leeg.
• Van zorg- en onderwijsgebouwen in Brabant is ongeveer 13% niet in gebruik.
• Op het platteland bedraagt het aantal ‘vrijkomende agrarische gebouwen’ nu nog 8%, maar dit loopt op naar 25% in 2030.

Integrale aanpak leegstand

“Een beetje leegstand is gezond voor een goede marktwerking. Maar op dit moment is de omvang van het leegstaand vastgoed wel heel erg groot in Brabant. In alle categorieën, of het nu kantoren, winkels of boerderijen zijn. En wat alle vraagstukken met elkaar gemeen hebben, is dat de vraag naar gebouwen met deze bestemmingen de komende jaren alleen maar verder afneemt,” legt gedeputeerde Erik van Merrienboer (Ruimte) uit. “Dat vraagt om een integrale aanpak van leegstand, waarbij we kansen die nieuwe ruimtevragers bieden slim benutten. Denk aan woningbouw, groen- en natuurontwikkeling, circulaire economie, recreatie en duurzame energie, maar ook nieuwe maatschappelijke of economische initiatieven op zoek naar ruimte.”

‘Dweilen met de kraan dicht’

De provinciale overheid staat niet als eerste aan de lat om leegstand op te lossen. Eigenaren van vastgoed zijn primair verantwoordelijk. Daar waar veiligheid, leefbaarheid en toekomstperspectief van een gebied in het geding komen, komt ook de gemeente in beeld. De provincie staat aan de lat als regisseur van afspraken met gemeenten als het gaat om plannen voor nieuwbouw van woningen, bedrijven, kantoren en winkels. “Dat betekent samen keuzes maken, over waar we wel of niet ontwikkeling toestaan. Ook als die keuzes pijnlijk zijn. Zodat nieuwbouw in het groen geen nieuwe leegstand op andere plekken veroorzaakt. Dweilen met de kraan dicht dus.”

Kennis eerste vereiste

Om leegstand te bestrijden is goede objectieve kennis een eerste vereiste. Daarom werkt de provincie aan een leegstandmonitor, met objectieve kengetallen over vastgoedgegevens en koopstromen. De cijfers die nu al bekend zijn worden komend jaar verrijkt en aangescherpt, en komen op postcodeniveau voor iedereen beschikbaar. Daarvoor stelt onder meer het Rijk gegevens over binnensteden beschikbaar, zoals deze week is afgesproken met de provinciale RetailDeal. Gemeenten geven verder aan behoefte te hebben aan kennisdeling en expertise. Daar zet de provincie op in met onder meer het kennisprogramma detailhandel ‘Samen hart voor de zaak’. Ook hebben een aantal koplopergemeenten op gebied van agrarische leegstand de provincie gevraagd een taskforce op te richten voor een gezamenlijke aanpak van agrarische leegstand.

Herbestemmen is het nieuwe bouwen

In verschillende Brabantse gemeenten lopen al pilots op gebied van leegstand. Daarbij wil de provincie in 2017 met een aantal subregio’s een gebiedsgerichte leegstandsaanpak ontwikkelen om kansen voor herbestemming, maar ook voor sloop te vinden en te benutten. Van Merrienboer: “We hebben ondervonden dat er voor leegstand geen generieke oplossingen bestaan. De problematiek is complex en in ieder gebied anders. Dat vraagt om maatwerk, en dat willen wij bieden. Door mee te doen, en mede mogelijk te maken. In de vorm van menskracht, en – als er goede voorstellen liggen – wellicht ook financieel, vanuit bestaande programma’s en ons Ontwikkelbedrijf.”

Provinciale Staten bespreken het voorstel voor de Brabantse aanpak leegstand naar verwachting op 18 november a.s.