Brainport regio wil sneller vooruit met Nederland

‘De wet van Moore* wordt in Brainport Eindhoven bepaald, dus we hebben haast’. Met die stelling vatte prof.dr.ir. Maarten Steinbuch van de TU/e de boodschap samen op 30 augustus

De boodschap stond centraal tijdens een werkbezoek van ruim veertig vertegenwoordigers van verschillende rijksdepartementen en vertegenwoordigers van regionale triple helix partners op woensdag 30 augustus. Aanleiding voor dat werkbezoek was de Brainport Nationale Actieagenda; een gezamenlijk aanbod van Rijk én regio, in nauwe samenwerking met de provincie Noord-Brabant, om het belang van Brainport Eindhoven voor Nederland voldoende te laten landen in een nieuw regeerakkoord. 

Mainportstatus

Als toptechnologische regio heeft Brainport Eindhoven een spilfunctie voor de Nederlandse maakindustrie. Dat zorgt niet alleen voor een forse bijdrage aan de landelijke economische groei, maar biedt ook interessante werkgelegenheid voor zowel ‘knappe koppen’ als ‘gouden handjes’. Bovendien leveren de innovatieve bedrijven die de regio rijk is baanbrekende oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen. Met recht kreeg Brainport Eindhoven daarom eind 2016 een officiële mainportstatus en daarmee politieke erkenning voor onze innovatieve hightech regio. Om aan deze erkenning ook invulling te geven, is in de eerste maanden van 2017 hard gewerkt om een Brainport Nationale Actieagenda op te stellen. Op 5 april werd deze door een stevige delegatie van regionale partners overhandigd aan toenmalig informateur Schippers, demissionair minister Kamp én leden van verschillende fracties van de Tweede Kamer der Staten Generaal. 

Vier domeinen

Ondertussen zijn een aantal maanden verstreken waarin de Tweede Kamerverkiezingen en de coalitiebesprekingen de boventoon voerden in Den Haag. Wat niet betekent dat de Brainport Nationale Actieagenda afwachtend in een la lag. Integendeel; achter de schermen wordt continu hard gewerkt aan de vier domeinen waarvoor extra investeringen nodig zijn: talent, kennis, ondernemerschap en het vestigingsklimaat. Die vier domeinen kwamen dan ook uitgebreid aan bod tijdens het werkbezoek, dat van start ging op de TU/e campus. Daar kregen de aanwezigen eerst een introductie in vogelvlucht over Brainport Eindhoven van adjunct-directeur van Brainport Development Joep Brouwers, wethouder van Werk, Economie en Beroepsonderwijs van de gemeente Eindhoven Staf Depla en regiodirecteur Zuid-Nederland van het ministerie van Economische Zaken Marjolijn de Haas. 

Eindhoven Engine

Daarop was de beurt aan Jan Mengelers, bestuursvoorzitter van de TU/e, die sprak over ‘een uniek weefsel’ van andere belangrijke kennisinstellingen in een cirkel van honderd kilometer rond de Eindhovense universiteit. Ook benadrukte hij de veranderende rol van de universiteit; van onderwijs naar onderzoek tot de huidige waarde toevoeging ten opzichte van de markt (valorisatie). “En in de toekomst kunnen wij ons onderscheiden met een expertise op het gebied van menstechnologie-interactie. De bemeten mens. Dat wordt echt ons accent op de nieuwe ontwikkelingen.” Dat accent kan de TU/e leggen dankzij de buitengewone samenwerking met het bedrijfsleven (‘daarmee staan we wereldwijd bovenaan, dankzij dat weefsel’), maar niet zonder extra investering in studentencapaciteit (de TU/e draait op maximale capaciteit) én wetenschappelijk onderzoek. Waarop hoogleraar Steinbuch aansloot met een toelichting op de Eindhoven Engine (waarin kennisinstituten en bedrijven een nieuwe, intensieve manier van samenwerken ontwikkelen): "We zijn te langzaam! Onze huidige manier van onderzoek doen is lineair terwijl technologie zich exponentieel ontwikkelt. Onze rol voor de maatschappij is daarmee aan het verzwakken. Dit geeft de noodzaak aan voor de 4e Generatie Universiteit: een open innovatie hub met bruisende initiatieven voor leren, onderzoeken, bouwen, realiseren en ondernemen.”

Toegevoegde waarde

Dat zo’n open innovatie hub anno 2017 al een opmerkelijke toegevoegde waarde heeft, bleek uit toelichtingen van de Photon Delta(samenwerkingsverband voor de ontwikkeling van de doorbraaktechnologie fotonica) en twee studententeams van de TU/e: Team FAST over hun duurzame bus op mierenzuur (kunstmatige alternatieve brandstof) en STORM Eindhoven, die de eerste elektrische motor bedacht en daarmee in tachtig dagen de wereld rondging.  

Verdubbeling hbo ICT- en Techniekprofessionals

Vanaf de TU/e campus vertrok het gezelschap met twee bussen naar chipmachinefabrikant ASML in Veldhoven. In een van de bussen vertelden Nienke Meijer, voorzitter college van bestuur van Fontys Hogescholen, en directeuren van techniekinstituten van Fontys over de ambitie om in 2025 het aantal afgestudeerde hbo ICT- en Techniekprofessionals te verdubbelen. Meijer: “Die doelstelling raakt aan twee maatschappelijke vraagstukken: het dreigend tekort aan werknemers met de juiste set aan vaardigheden en voorkomen dat grote groepen op de arbeidsmarkt definitief de aansluiting missen.” Vervolgens ging het gesprek over de belangrijke rol van het hbo bij het vertalen van nieuwe methoden en technieken die door fundamenteel onderzoek ontwikkeld worden naar betrouwbare productieomgevingen in het mkb en toeleveranciers. Dit betreft zowel de ICT- en technische kernprofessionals, als ook hbo-professionals in de non-profit sector, zoals gezondheidszorg en het onderwijs. Juist in dat laatste ziet Fontys ook een belangrijke opdracht als grootste lerarenopleider van het land om de nieuwe vaardigheden én vereiste mindset mee te geven aan studenten in het educatieve domein. Verder refereerde Meijer aan haar oproep in haar openingsrede van het nieuwe collegejaar aan alle stakeholders in de onderwijsketen (inclusief de overheid).  

Talentenvijver

Passagiers in de andere bus kregen meer informatie van Yvonne van Hest, programmamanager Brainport Development. Zij lichtte de kern van de talent opgave toe: “Voor onze regio zit de schaarste vooral op het gebied van technologie en IT profielen, op zowel mbo4-, hbo- als wo-niveau. We zien dat door de economische groei de werkloosheid daalt, dat steeds meer sectoren vissen in dezelfde talentenvijver en een toenemende vraag naar specifieke kritische competenties.” Samen met onderwijs, overheid en vooral de technologische bedrijven in Brainport Eindhoven wordt daarom nagedacht over een oplossing. “En dan niet alleen de grote werkgevers als ASML, Philips, DAF en VDL, maar ook middelgrote en kleine bedrijven als KMWE, Frencken, Shapeways en Huijbregts.” Maar ze wees ook op het verband met een ander domein van de actieagenda, het vestigingsklimaat: “We zien dat de zogenaamde ‘Living In’ component steeds belangrijker wordt om internationale studenten en kenniswerkers aan te trekken en te behouden. Naast de inhoud van de baan spelen ook vooral de woon- en leefomgeving, het aanbod van internationaal onderwijs, spouse programs en Engelstalige medische dienstverlening mee.”

Internationaal werven

Dat beaamt later op de middag ook Monique Mols, Media Relations & Public Affairs bij ASML: “Momenteel hebben we 500 vacatures, waarvan 300 hier in Veldhoven. We groeiden van +5000 medewerkers in 2010 naar +9.500 vandaag hier in Veldhoven. Zo’n 22% van mijn huidige collega’s in Veldhoven komt niet uit Nederland. We moeten internationaal werven, want de Nederlandse arbeidsmarkt kan ons niet bijbenen. Er zijn veel meer technici nodig dan er afstuderen.  Ook onze supply chain groeit met ons mee en ook daar is er dringend behoefte aan technici: mbo, hbo en wo.” Daarom werkt ASML met de zogeheten PhD Masterclass: “Onze beste ingenieurs doen dan gedurende een weekend hun uiterste best om een geselecteerde groep tech talenten verslaafd te maken aan de technologie van ASML. Zij kunnen terecht op allerlei interessante plekken over de hele wereld. De concurrentie is groot.” Een gegeven dat ook de andere bedrijven aan tafel, NXP, VDL, Philips Lighting en Philips Benelux, onderstreepten.

Innovatie en groei

Ter afsluiting verwoordde Mols de uitdaging die niet alleen geldt voor ASML, maar vooral ook voor heel Brainport Eindhoven en de Nederlandse economie: “Zonder talent geen innovatie en geen groei. Als wij niet in staat zijn nieuwe mensen te vinden en aan ons te binden voor lange tijd dan hebben we een levensgroot probleem om deze banen in Nederland te houden. Een probleem dat wij in ons eentje niet kunnen oplossen.”