Hoe effectief zijn de afstudeeronderzoeken van hbo-studenten?

Duizenden hbo-studenten sluiten deze maanden hun opleiding af met de kroon op hun werk: het afstudeeronderzoek. Vaak uitgevoerd in opdracht van een bedrijf of instelling. Direct resultaat van zo’n onderzoek is meestal een advies. Maar wat gebeurt er daarna mee?

Het lectoraat Sustainable Working and Organising van Avans Hogeschool voert een van de allereerste onderzoeken uit naar de resultaten van afstudeeronderzoek.

Het project startte met een pilot bij 3 opleidingen. Het onderzoek is uitgevoerd samen met bedrijven, docenten en studenten. En geeft veel aanknopingspunten om de meerwaarde voor alle betrokken partijen te vergroten. Onderzoeksleider en lector Tonnie van der Zouwen: “We spreken zelf van ‘ruwe diamantjes’ die nog verder geslepen moeten worden. Daarom werken we nu aan een projectvoorstel voor verbreding en verdieping van de pilot. Voor het vervolg willen we op veel grotere schaal onderzoek doen, weer samen met bedrijven.”

‘We gaan ook op zoek naar eerder ander onderzoek over dit onderwerp. Dat hebben we tot nu toe niet kunnen vinden’, licht Van der Zouwen toe. ‘Dat is eigenlijk vreemd als je bedenkt hoeveel duizenden afstudeerprojecten ieder jaar worden gedaan. Wij willen weten wat dat oplevert. Voor de studenten, het onderwijs en natuurlijk de bedrijven. Dan kunnen we ook zorgen dat iedereen er het maximale uithaalt.’

Blijvend effect

Het pilotonderzoek richtte zich op afstudeerprojecten van Bedrijfseconomie, Human Resource Management en Technische Bedrijfskunde. Doel was om na te gaan wat er gebeurd is met de adviezen van afstudeeronderzoeken van 1 jaar geleden, bij 3 afstudeeronderzoeken per opleiding. Daarbij zocht het team naar ‘duurzame effecten’. Dat houdt in dat het afstudeerproject niet alleen bijdraagt aan een inhoudelijke oplossing op de korte termijn maar blijvend effect in een bedrijf sorteert en bijdraagt duurzame ontwikkeling, door bijvoorbeeld nieuw inzichten.'

Kennis combineren en van elkaar leren

Van der Zouwen: ‘We zien dat de effectiviteit beter kan. Dat kun je beïnvloeden door in te grijpen op factoren als de eigenschappen van de begeleider in een bedrijf, de context in een organisatie – denk bijvoorbeeld aan een fysieke werkplek voor een afstudeerder – , de manier van begeleiding door de docent, de juiste opzet van het onderzoek en natuurlijk de vaardigheden van de student.’ Uit het pilotonderzoek kwamen al wat praktische tips. Bijvoorbeeld: zorg ervoor dat studenten al voor hun afstuderen competenties ontwikkelen op het gebied van kritisch denken. Dit is van groot belang bij het afstuderen en kan ervoor zorgen dat studenten ervoor waken zich te laten sturen door de oplossing van de opdrachtgever. Of: laat binnen 1 studiejaar studenten afstuderen op hetzelfde onderwerp, bij verschillende organisaties; dat kan leiden tot het aaneenrijgen van kennis en van elkaar leren.

Afstuderen in een groter geheel

Een sleutel lijkt te liggen in het zien van het afstudeerproces als onderdeel van een groter geheel. Zodat de student het niet als een losstaand onderdeel ervaart en er sprake kan zijn van stapeling van kennis voor het bedrijf en de beroepspraktijk. Bijvoorbeeld door het afstudeeronderzoek aan te haken bij langer lopende onderzoeksprogramma’s.