'Topsector Logistiek leidt niet tot vernieuwend ondernemerschap'

Slechts op beperkte schaal heeft de Topsector tot nu toe kunnen bijdragen aan het ontwikkelen van innovatieve ondernemingen. Alleen op ICT gebied zijn enkele startups van de grond gekomen. TKI Dinalog directeur Albert Veenstra zet daar kanttekeningen bij.

Foto: Albert Veenstra, directeur TKI Dinalog

Minister Henk Kamp (Economische Zaken) vindt het topsectorenbeleid van de laatste jaren geslaagd, zo blijkt uit een brief aan de Tweede Kamer. Zes jaar lang is daar jaarlijks ruim 1 miljard euro in gepompt. Negen sectoren, waaronder logistiek, kregen de kans om op innovatief gebied onderscheidend te zijn. Dat is maar deels gelukt. Tot baanbrekende innovaties heeft het overheidsbeleid niet geleid, staat te lezen in een tussentijds evaluatierapport van Dialogic.

Innovatie voor een kleine groep

Het oordeel over de Topsector Logistiek is niet op alle punten negatief. ‘Het topteam is succesvol in het helpen ontwikkelen en uitvoeren van een collectieve ontwikkelrichting, waar sterke behoefte aan was’, zegt het rapport. Concreet staan thema’s als synchromodaliteit, cross chain control centers, lean and green, internationalisering, human capital op de kaart. Daar is vooruitgang mee geboekt. Desondanks blijft een grote groep verladers en vervoerders weg van innovatie. ‘Het aanjagen van innovatief ondernemerschap heeft meer urgentie dan (collectief) richting geven aan vernieuwende thema’s’, vindt Dialogic. Helaas is op dat gebied weinig bereikt, behoudens enkele koplopers (kapitaalkrachtige bedrijven en onderzoeksinstellingen) en een paar ICT startup bedrijven.

Beleid is ondergesneeuwd

Albert Veenstra, directeur TKI Dinalog en verantwoordelijk voor de uitvoering van het Topsectorenbeleid begrijpt de kritiek. “Laat ik voorop stellen, dat ik blij ben met positieve oordeel over onze sector. We doen het nog niet zo gek in vergelijking met andere sectoren die veel groter zijn. Daar mag je ook meer innovatieve doorbraken verwachten dan bij ons.”

Veenstra erkent dat relatief weinig ondernemingen grote stappen hebben gezet op innovatief gebied, wat uiteindelijk het doel is van het topsectorenbeleid. Volgens hem moet de overheid de hand in eigen boezem steken. Het beleid is ondergesneeuwd door bezuinigingsmaatregelen. “Met minder geld kom je tot minder resultaten. Dan kun je wel een heel circus optuigen, maar per saldo investeert de overheid minder in innovatie dan in het verleden.”

Niet zonder onderzoeksinstelling

Bovendien is er een veel stringenter subsidiebeleid ingevoerd, waarin van bedrijven wordt verwacht dat ze eerst zelf geld op tafel leggen. Dat schrikt bedrijven af, die – zoals in de transportsector –  alle aandacht richten op de dagelijkse bedrijfsvoering, zoals het rapport signaleert.

Veenstra: “Een belemmering is ook, dat ieder project vergezeld moet gaan van een concrete onderzoeksopdracht, waar het onderwijs of een andere kennisinstellingen wat aan moet hebben. Projecten alleen met bedrijven zijn niet mogelijk, dat heeft beperkingen.”

Veenstra hekelt ook de conclusie, dat de innovaties weinig bijdragen aan het oplossen van maatschappelijke problemen. “Die draai is er pas later aangegeven. Het topsectorenbeleid is opgezet om bedrijven te ondersteunen en kennis te ontwikkelen. Dat was de oorspronkelijke visie.”

Overigens is Veenstra het wel eens met de gekozen heroriëntatie. “Mobiliteit, bereikbaarheid, transport – dat zijn thema’s die daar prima in passen. Maar daarmee verleg je wel de focus. Zo zal er minder aandacht zijn voor crosschain oplossingen en control towers en meer voor bijvoorbeeld stedelijke bereikbaarheid. Vanuit het perspectief hoe je bedrijven tot innoveren kunt aanzetten is dat jammer.”

Nog vier jaar verder

Uit reacties op het evaluatierapport blijkt, dat weinig partijen voelen voor radicale veranderingen in het gevoerde beleid. De angst bestaat, dat daarmee veel tijd verloren gaat aan discussie en bureaucratie. Veenstra staat ook op dat standpunt. Hij hoopt dat het nieuwe kabinet de gevolgde koers blijft varen, maar ziet wel graag dat de overheid vanuit meer ministeries het beleid gaat ondersteunen en coördineren; hij wijst vooral op het ministerie van Infrastructuur & Milieu. “Dat kan leiden tot meer financiële middelen. Ik ben niet bang dat de stekker er uit getrokken wordt door het nieuwe kabinet. De toeslagregeling is weer voor vier jaar verlengd. Daarna zien we wel verder.”

Inmiddels is al wel een begin gemaakt met het sturen op projecten, die meer focus hebben op valorisatie en meer bijdragen aan maatschappelijke vraagstukken. “We hopen dat de sector dit overneemt”, aldus Veenstra.