De contractuele boete in een koopovereenkomst

In veel koopovereenkomsten tref je ze aan: de contractuele boete. De verkoper denkt door deze op te nemen in de koopovereenkomst een goede stok achter de deur te hebben voor het geval de koper zijn verplichting niet nakomt. Maar is dat altijd zo?

Contractuele boete onredelijk

De vraag stellen, is hem beantwoorden. Meer dan eens wordt geoordeeld dat de contractuele boete vernietigbaar is of gematigd moet worden, omdat – kort gezegd – de boete als onredelijk wordt beoordeeld. Zeker wanneer de koper een ‘consument’ is. Indien sprake is van een ‘consument’ moet de rechter een boetebeding zelfs ambtshalve toetsen aan de Europese Richtlijn betreffende oneerlijke bedingen in consumentenovereenkomsten (hierna: De Richtlijn).

Volgens vaste rechtspraak van het Hof van Justitie van de EU wordt de vraag of sprake is van een ‘consument’ in de zin van de Richtlijn beoordeeld aan de hand van een functioneel criterium, namelijk of de betrokken contractuele band deel uitmaakt van activiteiten die enig verband houden met de uitoefening van een beroep of bedrijf. Als dat niet het geval is, is sprake van een consument. Heel duidelijk blijkt dit criterium in de praktijk echter niet.

Geen ‘consument’

In een recent arrest oordeelde het Hof Arnhem-Leeuwarden dat het boetebeding in een overeenkomst met een koper die, kennelijk in privé, een bouwkavel van de gemeente Assen had aangekocht (hierna: de bouwkavel) om uitsluitend te gebruiken voor eigen bewoning en gebruik, toch geen ‘consument’ als bedoeld in de Richtlijn was.

De koper was namelijk tevens Directeur-grootaandeelhouder van een vennootschap die activiteiten verrichtte in de sfeer van onder andere bouwservice. Kort voor de aankoop van de bouwkavel had hij op een andere bouwkavel een bedrijfsgebouw en woning gerealiseerd. Tevens had hij kort daarvoor, samen met zijn zwager, een VOF opgericht, die zich onder meer bezig hield met het ontwikkelen en uitvoeren van kleinschalige bouwprojecten. Deze VOF had vervolgens een bouwvergunning aangevraagd voor de bouw van een woning op de bouwkavel.

Op grond van onder meer deze feiten concludeerde het hof dat koper had gehandeld in het kader van bedrijfsmatige activiteiten, zodat koper niet kan worden aangemerkt als een consument als bedoeld in de Richtlijn. Omdat koper niet had gehandeld als consument, kwam het hof dus niet toe aan ambtshalve onderzoek naar de (on-)redelijkheid van het boetebeding.

Als je geen consument bent, zit je dan altijd vast aan de contractuele boete?

Nee, op grond van de Nederlandse wet (art. 6:233 aanhef en onderdeel a Burgerlijk Wetboek), kan tevens een beroep worden gedaan op de onredelijkheid van het boetebeding. In dat geval moet de rechter beoordelen of het beding in het onderhavige geval onredelijk is.

Aan deze toetsing kwam het hof echter niet toe, omdat de koper hierop geen beroep had gedaan. Het hof zag wel redenen voor matiging van de verschuldigde boete, omdat koper kwalificeerde als een beginnend projectontwikkelaar die kort na aankoop van de bouwkavel werd geconfronteerd met een drastisch verslechterde woningmarkt.

Mocht u in de praktijk te maken hebben met een contractuele boete, dan is het verstandig om juridisch advies in te winnen. Neem gerust contact op met ons Legal Team

Auteur: Jasper de Roo