Zelfsturende teams worden door organisaties steeds meer omarmd. Onder andere binnen de zorg, het onderwijs en publieke sector behoort zelfsturing bijna tot het gemeengoed. Dit is ontstaan door de behoefte aan minder bureaucratie en meer autonomie.
Dit zorgt voor meer gemotiveerde medewerkers, door meer initiatief en ownership. In dit artikel leest u over de toekomst van zelfsturende organisaties.
Wat is zelfsturing?
Kort en goed betekent zelfsturing dat een team zelf verantwoordelijk is voor een bepaald resultaat. De Zelforganisatie Fabriek (een adviesbureau op het gebied van zelfsturende teams) definieert zelfsturing als volgt:
Een zelfsturend team wordt gedefinieerd als een groep individuen die zelf verantwoordelijk is voor de totstandkoming van een product of service van begin tot eind. Er is sprake van face to face interactie en wederzijdse afhankelijkheid. Daarbij neemt het team naast inhoudelijke taken ook managementtaken op zich. Zij hebben zelf de controle over het proces, de methoden en de tijdsindeling ([1] Goodman et al., 1988).
Normaliter is het management verantwoordelijk voor het wat en waarom, maar in een zelfsturend team is dat het team zelf. Dit leidt tot een minder hiërarchische organisatie, waardoor de organisatie flexibeler is. Het is goed mogelijk dat de taken van de vervangen manager binnen het team worden verdeeld, maar er zal geen hiërarchie zijn binnen het team. In principe geldt het principe van vrijheid, blijheid. Toch is het van groot belang dat er duidelijke kaders en heldere doelen zijn geformuleerd, waarbinnen het team kan werken.
De weg naar de zelfsturende organisatie
Het implementeren van zelfsturing kan op verschillende manieren, maar het geniet de voorkeur om dat gefaseerd te doen. Bij een transitie naar een zelforganiserende organisatie is het van essentieel belang dat alle betrokken partijen erachter staan, weten waar zij naartoe werken en wat het hen zal opleveren. Het zijn uiteindelijk de mensen die het verschil gaan maken!
Niet elke organisatie is geschikt voor zelfsturende teams. Zo is het onder andere van belang dat de organisatie een heldere richting heeft, de welbekende stip aan de horizon. Het is gebruikelijk dat een zelfsturend team die stip zelf mag plaatsen. Van essentieel belang is dat het zelfsturende team het vertrouwen geniet van de managers en dat er niet te snel wordt ingegrepen. Immers, de nieuwe werkwijze brengt met zich mee dat de teamleden moeten wennen. Daarnaast moet de rest van de organisatie ook zijn ingericht op zelfsturende teams. Zo verliest de organisatie het centrale aanspreekpunt en zullen de dienstverlening en de systemen daarop aangepast dienen te worden.
Zelfsturing in de toekomst
Zelfsturing is terrein aan het winnen ten opzichte van conventionele organisatiestructuren. Het zorgt voor flexibiliteit en gemotiveerde werknemers. Als de zelfsturende teams, maar ook de organisatie daaromheen, goed zijn georganiseerd kan dit de organisatie veel brengen. De verwachting is dan ook dat het aantal zelfsturende teams en organisaties verder zal toenemen en uiteindelijk in alle branches een gangbare manier van organiseren zal zijn.
Deze bijdrage werd geschreven in samenwerking met de Zelforganisatie Fabriek. De Zelforganisatie Fabriek is een adviesbureau dat zich richt op zelforganisatie en teamontwikkeling binnen organisaties.
[1] Goodman, P. S., Devadas, R., & Hughson, T. L. (1988). Groups and productivity: Analyzing the effectiveness of self-managing teams. Productivity in organizations, 295-327.
