Maashorst Spelt Vereniging laat oude graansoort weer tot bloei komen

Spelt is een oeroude graansoort met hernieuwde belangstelling. Henk Smouter, projectcoördinator van Landerij Van Tosse en Landschapsbeheer Oss introduceerde in 2002 de speltteelt in de regio Oss.

Wat was de aanleiding voor het opstarten van het project?

Sinds 2005 wordt samengewerkt met de vereniging van oude landbouwwerktuigen “De Stofvreters”, die met hun kleine machines goed kunnen werken op de veelal kleine percelen van de Landerij VanTosse in Oss-Zuid.

Naar aanleiding van de toenemende vraag naar spelt vanuit de regio hebben nieuwe spelttelers zich bij het speltproject aangesloten. Dit mede op initiatief van de voorzitter Jan Ottens van Agrarische Natuur Vereniging de Maashorstboeren. Er zijn in totaal nu zeven Maashorst Spelt telers. Dit jaar is er ruim 90 ton ruwe Maashorst Spelt geoogst, met een voorlopige horizon van 120 ton. Hiermee zou de Maashorst wel eens de tweede spelt producerende regio van Nederland kunnen worden, na de Kollenberg in Limburg.

Gezien de ontwikkelingen is besloten tot een volgende stap, het opzetten van een vereniging waarin telers, loonwerkers, molenaars, bakkers en bierbrouwers vertegenwoordigd zijn.

Sinds mei 2015 is de Maashorst Spelt Vereniging een feit zodat de hele keten rond is! Een mooi resultaat dankzij een goede samenwerking tussen verschillende partijen!

Hoe is de samenwerking tussen uw organisatie en de opdrachtgever(s) tot stand gekomen?

Uit diverse gesprekken met bakkers en molenaars is naar voren gekomen dat er een sterke vraag bestaat naar lokaal geteelde producten. Spelt leent zich hiervoor met name goed omdat het een graansoort is die in onze gematigde streken goed gedijt en bovendien een uitstekende bakkwaliteit heeft. De Landerij VanTosse heeft hierin het initiatief genomen door spelt te gaan telen. De teelt van spelt in de Maashorst is vanaf het begin bepaald door de jaarlijks te verwachten afzet. Naarmate er meer bakkers belangstelling kregen (door actieve werving!) is het areaal geleidelijk vergroot. Dit bood de ruimte voor andere telers om zich bij het project aan te sluiten. Uiteindelijk is het project een groeimodel, waarbij de afzetmogelijkheden in de regio de uiteindelijke grootte zullen gaan bepalen.

Kunt u een omschrijving geven van het project?

De Maashorst Spelt Vereniging vindt het belangrijk dat er een goede balans is tussen alle partijen, zodat een constant product gegarandeerd kan worden, dat iedere schakel een eerlijk deel krijgt van de opbrengst en dat de consument kan genieten van een uniek streekproduct dat niet alleen erg lekker, maar ook gezond, duurzaam en ambachtelijk geproduceerd is.

Om de kwaliteit als streekproduct geen loze kreet te laten zijn en blijvend te kunnen garanderen, wordt de hele keten bovendien gecertificeerd door SPN (Streek Product Nederland). Dit bovenop de algemene eisen die sowieso aan voedselveiligheid gesteld worden vanwege de warenwet. Voedselveiligheid , streekproduct en ambachtelijke productie zijn kernbegrippen voor onze vereniging.

Wat is jullie grootste kracht en hoe hebben jullie dit in het project tot uiting kunnen brengen?

De grootste kracht van de samenwerkingspartners is dat bij de vereniging de hele keten betrokken is. Naast de telers zijn ook loonwerkers, bakkers, molenaars en een bierbrouwerij aangesloten. Zij werken allemaal mee aan de productie van ambachtelijke Maashorst Speltproducten en zij zorgen voor de gezamenlijke promotie.

Welke activiteiten hebben jullie bij het project verricht?

Het oprichten van De Maashorstspelt vereniging op 11 mei 2015 waarin de hele keten vertegenwoordigd is. Momenteel worden bakkers en of verkooppunten (boerderij/streekproductenwinkels) rond de Maashorst actief benaderd of ze zich willen aansluiten bij de Maashorst Spelt Vereniging. Hiervoor is een accountmanager aangesteld die de klantcontacten aangaat en onderhoudt.

Vooralsnog is een speltproductie rond de 100 ton voldoende om de huidige afnemers te garanderen dat ze een zo breed mogelijk publiek kunnen laten genieten van een eerlijk, gezond en duurzaam product.

Wat voor voordelen heeft de vereniging voor het regionale bedrijfsleven?

Het project is een impuls voor streekeigen productie. Hierbij komt nadrukkelijk de relatie met het investeringsprogramma van de provincie Noord-Brabant, “Landschap van Allure De Maashorst” in beeld. Het is aan onze vereniging en haar leden de doelstelling om impulsen te geven aan verdere productontwikkeling en de klant de weg naar onze producten te laten vinden.

In welke fase is het project op dit moment?

De Maashorst Spelt Vereniging is een feit, maar we hebben nog een waslijst aan wensen. Op termijn is het streven om een Vlaamse Schuur te realiseren, waarin de speltvoorraad en mogelijk ook andere oude graansoorten (haver, rogge, boekweit etc.) verantwoord opgeslagen kunnen worden. Daarnaast willen we een pelmolen aanschaffen zodat we de spelt ook zelf in de regio kunnen pellen. De Vlaamse Schuur kan daarnaast dienen als educatie/cursusruimte/proeflokaal en bezoekerscentrum.

Welke stappen zullen er nog volgen?

De bedoeling is om in 2016 de SPN certificering af te ronden. Momenteel wordt gewerkt aan een website en de opzet van folder en ander promotiemateriaal.

Betrokken partijen

Daarnaast zijn er diverse verkooppunten die spelt producten verkopen, zoals boerderijwinkels en horeca (speltbier). Hun rol is het aan de consument brengen van onze speltproducten. Ook particulieren (mensen die zelf brood bakken) kunnen terecht bij de molenaars en streekwinkels.