Rijke historie Bovendonk is basis voor duurzame toekomst

Henny Luijten, kwartiermaker bij Uythof Bovendonk, is een bevlogen man. Als hij begint te vertellen over de geschiedenis en toekomst van dit unieke klooster, spat het enthousiasme ervan af. De locatie staat aan de vooravond van een indrukwekkende energietransitie.

De oorsprong ligt bijna 750 jaren terug. Toen werd een uithof -ofwel kloosterboerderij- gebouwd bij het dorp Hoeven, waar broeders leefden die een belangrijke rol zijn gaan spelen in de Katholieke geschiedenis van ons land. De locatie kent een roerige geschiedenis en eerdere bouwwerken zijn meerder malen gesneuveld, onder meer tijdens oorlogen. Het huidige monument staat er sinds begin vorige eeuw en heeft inmiddels ook al heel wat historie. Het is aan de inspanningen van Henny te danken dat de provincie dit in is gaan zien en uitgebreid mee investeert in het behoud voor de toekomst.

Samenwerken

In 2018 hebben de gemeente Halderberge, de provincie Noord-Brabant en Bovendonk de handen ineen geslagen en met een intentieverklaring de basis gelegd voor behoud van de locatie voor toekomstige generaties. Er was sprake van veel achterstallig onderhoud en ook het Rijk sloot aan met investeringen om het erfgoed te behouden.

Daarmee was de basis gelegd voor behoud van het pand, dat nog altijd voor één derde deel wordt gebruikt door het bisdom. Aan de voorzijde is een priesteropleiding gevestigd, de rest van het pand is grotendeels als conferentiecentrum ingericht. “Door de kloosterindeling kan er veel”, vertelt Henny. “Dat maakt dat de exploitatie de nodige mogelijkheden biedt.” Hij legt uit dat met name in weekends en vakantieperiodes de ruimtes ongebruikt bleven en dat daar nu verandering in aan het komen is. “We weten steeds meer toeristen hier naartoe te halen. Door de nodige marketing, meer leisure en het neerzetten van de regio als interessante cultuurhistorische omgeving is al veel bereikt.” Bovendonk wordt tevens veel gebruikt als trouw- of rouwlocatie en als hotel. Er is eveneens gezellige horeca gevestigd, met ruimte genoeg voor zowel zakelijke als privé bijeenkomsten. Juist de mix van bezinning en ontmoeten maakt het tot een unieke locatie.

Duurzame uitdaging

Een grote uitdaging, die alles te maken heeft met het exploitabel houden van het pand en de voorzieningen, is het plan van aanpak inzake energiebeheer. Luijten: “Monumenten en moderne energietoepassingen zijn een lastige combinatie. Je kunt niet overal zomaar gaan isoleren. Er moest een duurzame oplossing komen.”

En dat is gelukt. Vanaf 2021 wordt daarmee begonnen, dusdanig dat Uythof Bovendonk gewoon open kan blijven voor bezoekers. Samen met de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij (BOM) is gekeken naar de CO2 uitstoot en vormen van energiebesparing. Hier sloot de provincie opnieuw bij aan, net als energiebesparingsbedrijf OVVIA. Er is inmiddels een ESCo voor opgericht, wat staat voor Energy Service Company. Na een zeer uitgebreide scan van de hele locatie zijn 26 belangrijke aandachtspunten vastgesteld die voor verduurzaming en structurele besparing gaan zorgen. De ESCo gaat dit verzorgen en ontzorgt daarmee Uythof Bovendonk. Mooi is dat een aantal historische voorzieningen, waaronder een ooit aangelegde eigen energiecentrale en een ventilatiesysteem, zoveel mogelijk opgenomen worden in het plan. “Met respect voor het verleden en de uitstraling van het pand, wordt waar mogelijk verduurzaamd”, legt de kwartiermaker uit. “Het geldt nu al als belangrijke pilot met een voorbeeldfunctie voor toekomstige renovatieprojecten”, klinkt het trots.

Auteur: Hans-Jorg van Broekhoven